فستیوال هنری، ادبی دیو و پری روایت جدیدی از دنیای خیال توسط هنرمندان ایرانی

شهرزاد فلاح:

فستیوال هنری،ادبی دیو و پری با حضور بیش از ۴۰۰ هنرمند و نویسنده از سراسر ایران در نگارخانه صفوی برگزار شد. این رویداد که باهدف بازخوانی و تجسم نوین جهان دیوها و پری‌ها برگزار شد، با انتخاب ۵۷ هنرمند در بخش هنری و ۶۰ نویسنده و شاعر در بخش ادبی، به خلاقیت‌های تازه‌ای در دنیای هنر و داستان‌پردازی دست‌یافت. در این فستیوال، سرزمین خیال بار دیگر جان گرفت و داستان‌های کهن ایرانی در قالبی نو و معاصر بازآفرینی شدند.

شیما معینیان کیویتور گالری دیو و پری، در توضیحاتش درباره این گالری گفت: 

داستان‌های دیو و پری برمی‌گردد به هزاران سال پیش که بین مردم ایران دهان‌به‌دهان می‌چرخیده است. علاوه بر ایران، در شرق هند و حتی بسیاری از کشورهای دیگر همسایه ایران، این داستان‌ها با دیو و پری‌ها وجود دارند. 

او اظهار کرد: ازآنجایی‌که منشأ بسیاری از داستان‌ها از کشور ما بوده است و در شرق تأثیرگذار بوده و بعدها به اشکال مختلف در غرب هم بازتاب داشته، تصمیم گرفتیم که دوباره یک بازخوانی از این داستان‌ها که به تصویری کشیده نشده داشته باشیم.

این کیویتورگالری افزود: این امر منجر به برگزاری نمایشگاه دیو و پری شد. این نمایشگاه با یک فراخوان ملی از سراسر ایران، هم در بخش ادبی و هم در بخش هنری، هنرمندان، شاعران و نویسندگان را دعوت کرد که در کنار همدیگر مجموعه‌ای از برداشت‌های معاصر از تصویر و تجسم دیو و پری ارائه دهند. در این نمایشگاه، آثار داستانی و شعری ادبی نیز به نمایش درآمد که این برداشت‌های نوین از دیو و پری‌ها را به شکلی تازه و معاصر به تصویر می‌کشید.

معینیان در خصوص تمایزهای روایت‌های دیو و پری بیان کرد: تمایزهای زیادی بین روایت‌های قدیمی و تجسم‌های امروزی که هنرمندان و نویسندگان به آن پرداخته‌اند، وجود دارد. ازآنجاکه شهرها تغییر کرده‌اند، معماری‌ها دگرگون شده، خانه‌ها عوض شده و حتی آدم‌ها تغییر کرده‌اند، آداب‌ورسوم و فرهنگ‌ها نیز دچار تحولاتی شده‌اند. به‌هرحال، لایف‌استایل مردم تغییر کرده و هنرمند امروز این موضوعات را با تصورات خود ساخته است.

او افزود: برای مثال، پری‌ها را به شکل اسبی با سر یک پری و بال‌هایی تصور کرده‌اند یا دیوها را به شکل‌های مختلفی که ممکن است حتی کلاغ باشد. این تجسمات جدید و تعاریف نوین هیچ‌وقت در روایت‌های قدیمی وجود نداشت، ولی هنرمندان ما این تغییرات را به وجود آوردند و تیپ‌ها و شخصیت‌ها را به شیوه‌های مختلف تصویر کشیدند.

این کیویتور گالری در خصوص آثار جدید هنرمندان در نمایشگاه دیو و پری توضیح داد: این آثار بیشتر از تجربیات جدید هنرمندان بوده است. داستان‌های جدیدی با دیو و پری‌ها ساخته شده و شخصیت‌های جدیدی به وجود آمده‌اند، حتی در آثار دیجیتالی که در این نمایشگاه به نمایش درآمد. این آثار بسیار به‌روز و همگام با هنر روز دنیا طراحی شده‌اند.

معینیان افزود: برای مثال، کارهایی که برای انیمیشن‌ها استفاده می‌شدند یا طراحی‌هایی که مشابه مانگا یا کتاب‌های داستان تصویری ژاپنی دارند که این روزها در بین جوان‌ها بسیار محبوب است. به نظر من، این سبک طراحی‌ها توانسته است موضوع دیو و پری را بیشتر در بین جوان‌ها جا باز کند. جوان‌ها حتی با این آثار ارتباط خوبی برقرار کرده و نوآوری و به‌روز بودن خود را در سطح بین‌المللی نشان داده‌اند.

او دررابطه‌بااهمیت تجسم داستان‌های کهن ایران اظهار کرد: هیچ‌گاه داستان‌های به این گران‌بهایی و جذاب که آمیخته به فرهنگ، آداب‌ورسوم و حتی معماری خانه‌ها و شهرهای گذشته ما هستند، به تجسمی واحد تبدیل نشده‌اند. هیچ تصویری مشخص از دیو خاصی یا تجسم جامعی از این شخصیت‌ها در ذهن‌ها وجود نداشته است. درست است که ما دیوها را در شاهنامه داریم، در منطق‌الطیر داریم و در هزار و یک شب نیز داستان‌های مختلفی از آن‌ها هست، اما هیچ‌وقت تجسمی مشخص از آن‌ها به‌صورت یک تصویر جامع در ذهن مردم شکل نگرفته است.

این هنرمند و کیویتورنمایشگاه ادامه داد: برای همین، در بخش سوم نمایشگاه، آثار به‌صورت یک سری تابلو نقاشی به نمایش در می‌آیند. به‌عنوان کیوریتور نمایشگاه، تمام تلاشم این بوده که بگویم داستان‌های ما مانند نقاشی‌هایی در ذهن‌هایمان شکل‌گرفته‌اند. درست است که نقاشی در کشور ما تاریخ زیادی ندارد، اما داستان‌های ما مانند نقاشی‌هایی بوده‌اند که از قدیم در ذهن‌های ما به تصویر کشیده شده‌اند و حالا بسیاری از هنرمندان توانسته‌اند آن‌ها را به تصویر بکشند. این داستان‌ها واقعاً هزاران برابر ارزشمندتر از یک نقاشی هستند و می‌توانند همان‌طور عمل کنند.

معینیان در ادامه گفت: برای همین در نمایشگاه، در هفته سوم، آثار شعر و داستان کوتاه داریم که در فضای نمایشگاه به‌گونه‌ای چیدمان می‌شوند که مثل یک اثر هنری به نمایش درآیند.

او در خصوص تنوع آثار هنری در نمایشگاه دیو و پری اظهار کرد: دیدگاه هر هنرمند، همان‌طور که همیشه گفته‌ام، از سراسر ایران متفاوت است. آثار ما از هنرمندانی از نقاط مختلف کشور آمده بودند. برای مثال، آثار هنرمندان جنوب ایران با تم و حس و حال خاص خود، مانند پری‌هایی که به شکل ماهی با سربند و لباس‌های خاص آن منطقه بودند، ارائه شد. همچنین آثار هنرمندان یزدی نیز به‌خوبی نشان‌دهنده تم‌های خاص یزد با رنگ‌ها و ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن بود. واقعیت این است که هر هنرمند نسبت به فضای جغرافیایی و فرهنگی که در آن زندگی می‌کند، بر انتخاب رنگ‌ها و تجسماتی که می‌سازد اثر می‌گذارد و این موضوع در آثار نمایشگاه به‌وضوح قابل‌مشاهده بود.

این کیویتور نمایشگاه توضیح داد: تیرگی و روشنی رنگ‌ها، حتی جزئیات مختلف در آثار، همگی بر می‌گردند به فضایی که هنرمند در آن زندگی کرده است. ازآنجایی‌که ما این سعادت را داشتیم که حدود ۳۰۰ نفر ثبت‌نام‌کننده از سراسر کشور داشته باشیم، بعد از داوری آثار در بخش‌های ادبی و هنری، ۵۷ هنرمند برای دو هفته نمایشگاه پذیرفته شدند. تعداد آثار این هنرمندان در حدود ۶۰ تا ۷۰ اثر بود. علاوه بر آثار دوبعدی، ما آثار حجمی و مجسمه هم داشتیم که بسیار جذاب بودند.

معینیان خاطرنشان کرد: در بخش نویسندگان نیز پس از داوری، تعداد دقیق نویسندگان ۲۰ تا ۳۰ نفر هستند. 

او در خصوص تنوع جغرافیایی آثار هنری و ادبی در نمایشگاه دیو و پری اظهار کرد: همان‌طور که همیشه گفته‌ام، دیدگاه هنرمندان و نویسندگان از سراسر ایران با هم متفاوت است. آثار ارسال‌شده به نمایشگاه از مناطق مختلف کشور شامل سیستان و بلوچستان، بوشهر، هرمزگان، لارستان فارس، یزد، تبریز، اردبیل، آذربایجان شرقی، سمنان، مشهد، تهران، کرج، زنجان و حتی کردستان بودند. این تنوع جغرافیایی باعث شد که آثار نمایشگاه از نظر فرهنگی و هنری بسیار غنی و متنوع باشند.

این کیویتور نمایشگاه بیان کرد: آثار هنری و ادبی ارسال‌شده از این مناطق هرکدام ویژگی‌های خاص خود را داشتند. برای مثال، هنرمندان و نویسندگان هر منطقه باتوجه‌به فرهنگ، آداب‌ورسوم و فضایی که در آن زندگی می‌کنند، دیدگاه‌ها و تصورات خاص خود را به آثارشان منتقل کرده‌اند و این امر نمایشگاه را به یک تجربه چندفرهنگی تبدیل کرده است.

معینیان در خصوص جذابیت و تأثیرگذاری هنر و ادبیات ایرانی در دنیای مدرن گفت: به نظر من هنر و ادبیات ایرانی زمانی می‌تواند در دنیای مدرن جذاب و تأثیرگذار باشد که ما هم مانند بسیاری از کشورهای دیگر که در حوزه فیلم‌سازی و انیمیشن یک مارکت بین‌المللی و سبکی مختص به خود دارند، در این مسیر گام برداریم. به طور مثال، در اروپا، ژاپن و آسیای شرقی شاهد این روند هستیم. ما هم می‌توانیم در این زمینه پیشرفت کنیم.

او افزود: یکی از مواردی که می‌تواند این امر را ممکن کند، داستان‌هایی مثل دیو و پری است که ریشه در فرهنگ ما دارد و هیچ جای دنیا داستان‌هایی مانند این وجود ندارد. ما می‌توانیم با این داستان‌های بومی و فرهنگی خود، واقعاً حرف اول را بزنیم و خلاقیت جدیدی را به دنیا معرفی کنیم. در این راستا، امیدواریم که این فستیوال ادامه پیدا کند و هر سال برگزار شود تا هنرمندان و نویسندگان ما همیشه در ذهن خود این موضوعات را داشته باشند و درباره آن‌ها کار کنند.

این کیویتور تأکید کرد: هدف ما این است که بتوانیم این آثار و مفاهیم را در سطح بین‌المللی معرفی کنیم و هنر و ادبیات ایرانی را به جهانیان نشان دهیم. رویدادهایی ازاین‌دست که می‌توانند جمع‌های زیادی از نویسندگان، شاعران و هنرمندان را به هم نزدیک کنند، کمک بسیاری به هنرمند برای روایتگری و به نویسندگان برای تجسمات بهتر می‌کنند. این نوع رویدادها می‌توانند فرصتی باشند که هنرمندان و نویسندگان در کنار همدیگر قرار بگیرند و واقعاً اتفاقات خوبی رقم بزنند.

معینیان افزود: اگر این روند ادامه‌دار باشد و افراد دیگری هم روی موضوعاتی مشابه این کار کنند، می‌توانند به‌عنوان یک فرهنگ از ایران در سطح بین‌المللی شناخته شوند. این نوع رویدادها می‌تواند راه‌های جدید و بسیار خوبی را برای معرفی هنر و ادبیات ایرانی به جهان باز کند.

او در خصوص جایگاه خود به‌عنوان یک فرد جوان و ارتباطش با نسل نوجوان اظهار کرد: من به‌عنوان فردی که در سن جوانی هستم و ارتباط خوبی با دوره‌های نوجوانی دارم، فکر می‌کنم که توانستم نیاز جامعه امروز و نسل نوجوان را به‌خوبی درک کنم. به نظر من، کشور ما پتانسیل زیادی دارد و می‌تواند در مسیرهای مختلف، حتی در سطح بین‌المللی، پیشرفت کند.

 

این کیویتور نمایشگاه ادامه داد: برای اولین قدم، فراخوان هنری و ادبی دیو و پری آغازگر این حرکت بود. ان‌شاءالله در آینده بتوانیم کارهای بزرگ‌تری در این راستا انجام دهیم و این مسیر ادامه پیدا کند تا هنر و ادبیات ایران در سطح جهانی شناخته‌تر شود.

معینیان در خصوص جزئیات برگزاری نمایشگاه دیو و پری و بخش‌های آموزشی آن اظهار کرد: هم‌زمان با فراخوان، مجموعه‌ای از کلاس‌ها و نشست‌های آموزشی در بخش‌های ادبی و هنری برگزار شد که هم برای بزرگسالان و هم برای کودکان طراحی شده بود. در روزهای افتتاحیه، بخش‌های مختلفی داشتیم، از جمله یک کاغذ ۱۰ متری که هنرمندان به‌صورت زنده روی آن نقاشی می‌کردند. همچنین ویدیوآرت‌هایی پخش می‌شد که در آن‌ها انیمیشن‌های مرتبط با دیو و پری ایرانی نمایش داده می‌شد. علاوه بر این، اطلاعات مستند و اسنادی نیز بر روی پرده پروژکتور پخش می‌شد.

او بیان کرد: یکی از چالش‌های اصلی که در این رویداد با آن روبرو بودیم، مسئله هزینه‌ها بود. به دلیل اینکه هیچ حمایت رسمی از سوی سازمان‌ها نداشتیم، مجبور بودیم که هزینه‌ای از هنرمندان دریافت کنیم. این رویداد به‌صورت یک پروژه خصوصی بود و هدف اصلی ما فرهنگ‌سازی و ارتقا هنر و فرهنگ ایرانی بود. ما بیشتر برای معرفی فرهنگ و هنر اصیل کشورمان این فراخوان را برگزار کردیم.

معینیان در پایان خاطرنشان کرد: امیدواریم در سال‌های آینده با حمایت‌های مالی بیشتر، بتوانیم بخش‌های بیشتری به نمایشگاه اضافه کنیم و حتی به جایی برسیم که آموزش‌ها و شرکت هنرمندان در این رویدادها را رایگان کنیم.

لازم به ذکر است که بخش بعدی فستیوال هنری ادبی دیو و پری از دید نویسندگان و شاعران جمعه ۵ دی‌ماه در خانه صفوی افتتاح می‌شود. درب‌خانه صفوی واقع در خیابان خافانی هر روز از ساعت ۱۶ تا ۲۰ به روی علاقه‌مندان و مشتاقان این گالری باز است.