هدف ترامپ از دیدار با اعضای شورای امنیت چیست؟

دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا قرار است با اعضای شورای امنیت سازمان ملل دیدار کند. طبق گزارش‌ها این دیدار ترامپ با اعضای شورای امنیت با محوریت ایران است. البته دقیقا مشخص نشده است که کدام موضوع مرتبط با ایران قرار است در این نشست مطرح شود. برخی به خاطر اقدامات واشنگتن برای اقناع کشورهای اروپایی برای خروج از برجام نشست ترامپ را به برجام مرتبط می دانند. البته برخی نیز احتمال داده اند که به خاطر ادعاهای نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل موضوع مشکی ایران محور این جلسه باشد. رحمن قهرمان پور، کارشناس سیاست خارجی در گفت و گو با فرارو می گوید این دیدار خیلی اهمیت ندارد. به اعتقاد او آنچه در این دیدار مطرح می شود موضوع برجام خواهد بود.

این کارشناس مسائل بین الملل معتقد است: دیدار ترامپ با دیپلمات های شورای امنیت سازمان ملل را نمی‌توان اتفاق مهمی تلقی کرد چرا که در عالم دیپلماسی ما شاهد این نوع اتفاقات هستیم. با این حال باید دید فضای این جلسه چگونه است، چه کسانی در جلسه حاضر خواهند بود و اساسا آیا این جلسه رسمی است یا غیر رسمی؟اگر جلسه به صورت غیررسمی برگزار شود جلسه ای نخواهد بود که اهمیت چندانی داشته باشد. به هرحال مقر سازمان ملل در آمریکاست و ممکن است جلسه ترامپ با اعضای شورای امنیت فقط به قصد دیدار، آشنایی و یا خوش آمد گویی به آنها باشد. اما اگر جلسه دستور کار مشخصی داشته باشد و قرار باشد در باره آن دستور کار به نتیجه معین برسند، دیدار رئیس جمهور کشوری با دیپلمات های شورای امنیت کمی غیرعادی به نظر می رسد.

قهرمان‌پور می گوید: اگر این جلسه آنگونه که گفته می شود در ارتباط با ایران است، دستور کار آن به احتمال قوی برجام است. آمریکا خواهان خارج شدن از برجام است و در مقابل بسیاری از کشورها با این تصمیم ایالات متحده مخالفند. این مخالفت ها هم در سطح رسمی است و هم در سطح غیررسمی. آمریکا نیز برای آنکه بتواند از برجام خارج شود و برای آنکه متحمل آسیب کمتری از ناحیه افکار عمومی باشد قاعدتا باید افکار عمومی را توجیه کند که چرا دنبال خروج از برجام است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل معتقد است اگر دستور کار این جلسه در ارتباط با ایران باشد، ترامپ در این جلسه تنها می خواهد برای کشورهای عضو شورای امنیت اطلاع رسانی کند که میخواهد با برجام چه کند. واشنگتن سلسله برنامه‌ای برای متقاعد کردن متحدان خود در اروپا، کشورهای آمریکای لاتین، کره و ژاپن را در دستور کار خود قرار داده است.

او ادامه می دهد: دیدار دیپلمات‌ها با ترامپ یک دیدار شخصی نیست که ترامپ بتواند بر آنها تاثیر داشته باشد. اعضای شورا تنها مواضع کشور خود را بازتاب می‌دهند و این مواضع متاثر از چانه زنی و لابی کردن شخصی با یک رئیس جمهور نیست. کارشناس ها در سطح تصمیم گیری نیستند و صلاحیت تصمیم گیری ندارند. کار آنها فقط تشریح دلایل و شرایط برای تصمیم گیران است. اعضا حرفها را می شنوند، به کشور خود منتقل می کنند اما در نهایت بر اساس منافع کشور خود تصمصم گیری می کنند. به این ترتیب ترامپ می‌خواهد به کارشناسان کشورهای عضو شورای امنیت اعم از دائم یا غیردائم اطلاع دهد که چرا می خواهد از برجام خارج شود.

به اعتقاد این کارشناس سیاست خارجی، احتمال آنکه این جلسه درباره مسائلی مثل وضعیت حقوق بشر یا برنامه موشکی ایران تشکیل باشد کمتر است. چرا که موضوعاتی مثل حقوق بشر ایران در شورای امنیت سازمان ملل مطرح نشده است. تنها موضوعی که درباره ایران در شورای امنیت سازمان ملل مطرح شده، برجام و قطعنامه های مرتبط با پرونده هسته ای است. تحریم هایی مثل حقوق بشر یکجانبه هستند. هیچ کدام از این تحریم‌ها در چارچوب شورای امنیت سازمان ملل نیست. اما آنچه که در ارتباط با ایران تحریم چندجانبه و بین‌المللی نامیده می شود، به طور مشخص قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل در ارتباط با پرونده هسته‌ای ایران است. غیر از برجام مبنای مشترکی برای گفت و گو وجود ندارد. بنابراین وقتی رئیس جمهور کشوری می گوید می خواهد در ارتباط با ایران با اعضای شورای امنیت وارد گفت و گو می شود می شود حدس زد که این گفت و گو در ارتباط با فعالیت هسته ای است.

این کارشناس مسائل بین الملل در ارتباط با تغییر استراتژی دفاعی آمریکا که اخیرا اتفاق افتاد نیز می‌گوید: سیاست نگاه به شرق آمریکا از دهه 1980 مطرح شد. در اواخر دوران ریاست جمهوری باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا نیز این کشور اعلام کرد استراتژی کلان ایالات متحده به سمت شرق است. آمریکا می خواست به جای خاور میانه نگاه خود را به شرق معطوف کند. ترامپ هم این موضوع را با صراحت بیشتری بیان کرده است. تاثیر تغییر نگاه در موضوع برجام می‌تواند این باشد که آمریکا می خواهد نقشی که پیشتر در موضوع هسته ای ایران برای روسیه و چین قائل بود را تخفیف دهد و یا نادیده بگیرد. در واقع وزن و اهمیت این دو کشور در موضوع برجام ممکن است کاهش پیدا کند. اما از آنجایی که روسیه و چین از اعضای شورای امنیت هستند، پیگیری این استراتژی با دشواری هایی همراه است. اگر آمریکا بخواهد در چارچوب شورای امنیت با ایران برخورد کند باید نظر مثبت روسیه و چین را داشته باشد. مگر آنکه ترامپ مانند دولت نومحافظه کار جورج بوش بخواهد خارج از سازمان های بین‌المللی و چارچوب‌های جمعی به دنبال برخورد با ایران باشد که در این صورت نقش روسیه و چین کمتر خواهد بود.