گفتگوی اصفهان امروز با پروانه سیلانی؛ نقاش و گالری دار سرانجام ناگزیر در گالری دیدار
مرگ به‌خودی‌خود فرآیندی طبیعی در گذار آرام زمان است. تغییری کیفی و برگشت‌ناپذیر، روایتی دریک چرخه بی‌انتها، باگذشت هرلحظه چیزی در ما می‌میرد.
اصفهان امروز - سعید آقایی | مرگ به‌خودی‌خود فرآیندی طبیعی در گذار آرام زمان است. تغییری کیفی و برگشت‌ناپذیر، روایتی دریک چرخه بی‌انتها، باگذشت هرلحظه چیزی در ما می‌میرد.
مرگ زمانی ناهنجار می‌شود که اختلالی در آن صورت گیرد. این‌ها جملات آغازین بیانیه نمایشگاه «سرانجام ناگزیر»، آثار «پروانه سیلانی» است که تا 31 مردادماه در گالری دیدار برپاست. سیلانی متولد 1341 اصفهان است و برگزاری ۱۵ نمایشگاه انفرادی در اصفهان، تهران، ساری و شرکت در بیش از ۲۶ نمایشگاه جمعی در اصفهان و تهران را در کارنامه کاری خود دارد. در جملات پایانی این بیانیه نیز آمده است: «اختلالی که براثر مواجهه چالش‌برانگیز ما با جهان پیچیده امروز ایجاد می‌شود. ما تحت تأثیرات عمیق آسیب‌های زیست‌محیطی، مشکلات اجتماعی- سیاسی و مسائل وجودی قرار داریم که خود پدیدآورنده آنیم». پاسخ این عضو موسسه توسعه هنرهای تجسمی تهران و عضو انجمن هنرمندان نقاش اصفهان به پرسش‌های اصفهان امروز را باهم می‌خوانیم:
ضرورت چه جایگاهی در شکل‌گیری اثر هنری دارد؟ به عبارتی به نظر شما اصولاً آیا خلق اثر هنری با ضرورت‌های مختلف تاریخی، اجتماعی، روانی و یا شناختی نسبتی دارند؟ چه ضرورتی شما را به خلق اثر با موضوع مرگ کشاند؟
البته تا هنرمند نیازی در خودش احساس نکند کاری را انجام نخواهد داد. در مورد من بخشی از حیات من و تشکیل می‌دهد مثل غذا خوردن، نفس کشیدن، حرف زدن و راه رفتن. این ضرورت وجودی من است؛ اما موضوع مرگ، فکر می‌کنم آن‌قدر به مرگ نزدیک هستیم که نمی‌توان به آن فکر نکرد. آن‌قدر بلایای طبیعی و غیرطبیعی، وقایع اجتماعی، همه‌گیری کرونا و ... منجر به مرگ‌های زودهنگام می‌شود که ناخودآگاه همه ما انسان‌ها را درگیر چرایی و چگونگی حیات و مرگ خواهد کرد.
با توجه به اینکه نمایشگاه شما به‌نوعی به مرگ نگاه می‌اندازد. بفرمایید به نظر شما مرگ، رویه دیگر زیستن است یا ادامه آن و یا قطع آن محسوب می‌شود؟ در این نمایشگاه کدام وجهه مرگ بیشتر نشان داده‌شده است؟
مرگ پایان زندگی در شکل کنونی است، درخت وقتی قطع شود دیگر درخت نیست اما در این نمایشگاه من بیشتر به پروسه و عوامل آن پرداخته‌ام، درواقع روند رسیدن به انتها.
آیا دخالت در امر مرگ طبیعی، نوعی مرگِ مرگ محسوب نمی‌شود؟ گویی عصر حاضر، عصر غیبت و بلکه مرگ مرگ اصیل است؟ آیا شما دنبال بیان همین مطلب بوده‌اید؟
«مرگ اصیل» اصطلاح جالبی به کاربردید درواقع در این نمایشگاه فقط با سه مورد به‌اصطلاح شما مرگ اصیل یا مرگ طبیعی روبه‌رو هستیم و در بقیه موارد به‌نوعی ما انسان‌ها درروند نابهنگام آن دخیل بوده‌ایم.
برای نجات مرگ از چنگال انسان و دنیای او، چه باید کرد؟ بهتر زیستن آیا به بهتر مردن کمک نمی‌کند؟
اگر انسان تجدیدنظری در عملکردش نسبت به طبیعت و نسبت به روابط انسانی نداشته باشد، تاوان سنگینی خواهد پرداخت. شاید تا حالا هم دیر شده باشد. امروزه هزاران نفر در جهان فقط براثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند، هزاران نفر براثر فشارهای مادی، اجتماعی و سیاسی به سرگشتگی و انواع بیماری‌های روانی دچار می‌شوند و ... .
چند اثر با چه تکنیک هایی و در چه بخش‌هایی در این نمایشگاه حضور دارند؟ در چه فاصله زمانی این مجموعه خلق‌شده‌اند؟ هر بخشی به چه نوع دخالت‌های انسان در امر مرگ طبیعی اشاره دارد؟
در مجموع ده اثر وجود داره: یه تک اثر در فضای باز گالری که از آهن ساخته‌شده، چهار تابلو نقاشی که با تکنیک اکریلیک و رنگ‌روغن کارشده و به موضوع سرگشتگی انسان، مقاومت و پایداری درخت، آلودگی هوا و خشکی و بی‌آبی اشاره دارد.
یک مجموعه چیدمان از چوب‌های پوسیده که گردآوری‌شده‌اند، چیدمان از تنه دو درخت که تأثیر موریانه روی آن‌ها مانده، چیدمان نخل، چیدمان گل‌های خشک و چیدمان پارچه‌هایی که اثر پوسیدگی برگ‌بر روی آن‌هاست.
چه برنامه‌های جانبی ازجمله برنامه نقد و بررسی آثار برای این نمایشگاه دارید؟
در حال حاضر هم‌زمان نمایشگاه به‌صورت آنلاین در سایت گالری قابل‌مشاهده است و نشست و گفتگو در مورد آثار را در گروه‌های کوچک داریم و برنامه دیگری مدنظر ندارم.
تجربه گالری داری سخت‌تر است یا نقاشی؟ دوست دارید شما را با کدام‌یک از این‌ها بیشتر بشناسند؟
گالری داری برایم سخت‌تر است ولی تمام تلاشم را می‌کنم که نقاشی و گالری را هم‌زمان پیش ببرم.
نحوه انتخاب افراد و نمایشگاه‌ها در گالری شما چگونه است؟
هنرمندان برای برگزاری نمایشگاه یا خودشان مراجعه می‌کنند که باید حتماً کارهایشان دیده و پذیرفته شود و یا به دعوت خودم هست که در این صورت حتماً می‌شناسم و به کارشان اطمینان دارم. در چند مورد هم با کیوریتور کارکرده‌ام.
هنرمندان برای اینکه بتوانند در گالری دیدار کار داشته باشند، چقدر باید هزینه کنند؟
به سه صورت کار می‌کنم، یا درصد از فروش، یا کاری از هنرمند برمی‌دارم، یا هزینه دریافت می‌کنم. درهرصورت با توافق کامل هنرمند انجام می‌شود.
از اینکه در گالری خودتان نمایشگاه گذاشته‌اید، موردنقد واقع نمی‌شوید؟
برعکس همه منتظر نمایشگاه خودم بودند و بارها این را عنوان کرده بودند.
دوران کرونا برای شما چگونه گذشت؟ آیا در این دوره کار ویژه‌ای کردید؟ کرونا اندیشه شما را به سمت خاصی سوق داد؟
اول به خاطر محدودیت‌های سنگین و در خانه ماندن شروع به نقاشی کردم و نمایشگاهی به‌صورت آنلاین از مجموعه کارهایم برگزار کردم اما آرام‌آرام باوجود خبرهای بسیار دردآور فوت انسان‌ها و هم‌وطنان و اینکه مرگ به‌صورت عدد و رقم بیان می‌شد بسیار آزرده بودم، بسیار وحشتناک بود.
اکنون‌که به عقب برمی‌گردید، فکر می‌کنید کدام دهه از عمر شما سخت بوده است و چرا؟
نمی‌توانم به‌صورت دهه بیان کنم شاید سالی که پدرم را نا به هنگام از دست دادم و سایه سیاه و سنگینی بر من حاکم بود، بسیار بر من سخت گذشت.