هر آنچه از ام اس باید بدانید

مولتیپل اسکلروزیس یك اختلال سیستم عصبی مرکزی است. این بیماری یکی از شایع ترین بیماری های نورولوژیك در انسان بوده و ناتوان کننده ترین بیماری سنین جوانی است. در این بیماری پوشش میلین سیستم عصبی مرکزی از قبیل مغز، عصب بینایی و نخاع شوکی دچار آسیب می شود.
تعریف
بیماری ام اس یک بیماری مزمن است که به واسطه تخریب عصبی به وجود آمده است و ماهیت التهابی دارد. مکانیسم از بین رفتن غلاف میلین فعالیت خودایمنی سیستم ایمنی است.
شیوع بیماری
تقریباً 5 هزار نفر در اروپا و در کل 2.5 میلیون نفر در سراسر دنیا به این بیماری مبتلا هستند. طبق گزارش انجمن ام اس ایران در سال 1331 حدود هیجده هزار بیمار در انجمن ام اس ایران در سراسر کشور ثبت شده اند و بسیاری مبتلا به این بیماری هستند که بیماری آن ها در انجمن ام اس ثبت نشده است. میزان شیوع آن در ایران به طور تقریبی بیست در صد هزار نفر گزارش شده است.
تغذیه و ام اس
مطالعات مختلف نشان دهنده این است که نحوه تغذیه در سبب شناسی بیماری ام اس نقش دارد. اگر چه مطالعات موجود در این زمینه اطلاعات ضد و نقیضی را نشان می دهند؛ ولی یافته های مطالعات حاکی از آن است که تغذیه می تواند به عنوان یکی از عوامل محیطی مؤثر در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد. تغذیه یکی از ابعاد سبك زندگی است و رفتارهای تغذیه ای در انتخاب شیوه زندگی سالم و بهداشتی نقش بسیار حیاتی دارند. عادات غذایی عبارت است از مجموعه ای از آداب و رسوم و عقاید و افکار که در نحوه ی استفاده از منابع غذایی قابل دسترس تأثیر می گذارد. این تفاوت ها می تواند در زمینه طبخ، نگهداری مواد غذایی، انتخاب نوع غذاها و نحوه توزیع آن ها در گروه های سنی مختلف باشد. افراد یك جامعه با توجه به عرف معمول جامعه شان منابع غذایی خام قابل مصرف را به طور مناسب تغییر شکل می دهند و مصرف می کنند. در بیماری های مزمن به ندرت رابطه علت اثر یك به یك وجود دارد و مجموعه چند عامل باعث بروز بیماری می شود. رژیم غذایی عموماً یك فاکتور قابل ملاحظه است، زیراارتباط قوی بین افزایش شیوع مولتیپل اسکلروزیس و مصرفرژیم های حاوی گوشت و محصول لبنی بالا و ماهی کم مشاهده شده است. استفاده از یك رژیم غذایی سالم و صحیح در بیماران مبتلا به ام اس نسبت به سایر افراد از اهمیت بیشتری برخوردار است. مطالعات نشان داده است که رژیم غذایی مناسب به ویژه اگر در مراحل ابتدایی شروع شود باعث کند شدن سیر بیماری و کاهش میزان ناتوانی کلی در دراز مدت می شود. رژیم غذایی در کنترل بالینی این بیماری منفعت ویژه ای دارد. با اصلاح رژیم غذایی عوارضی چون یبوست، افزایش وزن، عفونت دستگاه ادراری، مشکل بلع، سوتغذیه، زخم های فشاری و خستگی قابل کنترل هستند.
شواهد اندکی وجود دارد که نقش تغذیه را در درمان ام اس تایید کند. ولی ثابت شده است که تغذیه در پیشگیری و درمان بیماری های التهابی اثر دارد. نقش بالقوه سبزیجات، میوه ها، ماهی و امگا3 وهمچنین محدود کردن چربی های حیوانی در شرایط التهابی سیستم عصبی مرکزی تایید شده است. یکی از درمان های مکمل در بیماری های ام اس رژیم سوانک است، این رژیم تاکیدش بر محدودیت چربی های اشباع وافزایش مصرف امگا 3 می باشد. طبق این مطالعه در بعضی از بیماران مبتلا به ام اس آنتی بادی های ضد گلیادین کشف شده است. یک فرضیه بیان می دارد که غذاهای غنی از کربوهیدرات و چربی های اشباع فلور طبیعی دستگاه گوارش را تغییر می دهند. این تغییر در توزیع فلور طبیعی دستگاه گوارش سد مخاطی دستگاه گوارش را عوض کرده و سطح لیپو پلی ساکارید در پلاسما را افزایش می دهند و شرایط پیش التهابی را سرعت می بخشد. شواهدی که بخواهند از رژیم سوانک دفاع کنند وجود ندارد؛ در حالی که تئوری ها و کارآزمایی های بالینی اثرات مفید و حمایت کننده ای را نشان دادند. رابطه فراگیر بین کمبود ویتامین D و بیماری ام اس وجود دارد. مطالعات نشان داده اند که افزایش سطح ویتامین D باعث کاهش ریسک ام اس شده است.
توصیه های تغذیه ای
محدود کردن کالری بین ۸۰۰ تا ۱۷۰۰ کیلو کالری بر اساس ۵۰ درصد کربوهیدرات، ۳۰ درصد چربی عموماً روغن زیتون و ماهی و روغن های گیاهی، ۲۰ درصد پروتئین بوده که به پنج وعده غذایی در روز تقسیم می شود. مصرف کمتر نمک، شکر، گوشت قرمز و چربی های حیوانی(۲ بار در هفته)، غذاهای سرخ شده(۲ بار در هفته)غذاهای فرآوری شده، کیک و پای (یک بار در هفته)، نوشیدنی های غنی شده با شکر(دو بار در هفته) توصیه شده است. مصرف غذاهای خام و سبزیجات پخته شده، غلات، دانه ها، میوه ها، ماهی، نان و پاستا با غلات کامل،آبمیوه بدون مواد افزودنی، سیب، سویا، شیر کم چرب و ماست، روغن زیتون فرابکر، قهوه، چای و آب توصیه شده است. عموماً رژیم بیمار متمرکز بر رژیم مدیترانه ای بوده یا می‌توانند بر پایه رژیم های semi vegetarian، همراه با مصرف ماهی و گوشت و مصرف کمتر حاوی گلوتن می باشد. فعالیت فیزیکی متوسط اعم از پیاده روی، دوچرخه سواری و رقص(۲۰ تا ۳۰ دقیقه به مدت دو بار در هفته) پیشنهاد شده است.
مکمل یاری در بیماری ام اس
1-ویتامین D ۵۰۰۰ واحد یک بار در هفته برای پنج ماه به اضافه ۲۰۰ واحد مولتی ویتامین روزانه به مدت چهار ماه
2-پرل های حاوی روغن ماهی(امگا ۳ )حاوی ۵ گرم EPA به اضافه ۶۰ میلی گرم DHA برای ۶ ماه
۳ - روزانه دریافت ۱۵۰ گرم رزوراترول به مدت ۳ ماه
۴- مولتی ویتامین حاوی عناصر آزاد در روز به مدت ۴ ماه توصیه شده است.
مهران نوری-اصفهان امروز