کوه یخی که پوستر رویداد شد

محمد خوشکام، تصویرگر و عضو تیم برگزاری «رنگ شهر زندگی» ، بیش از دیگران به فلسفه شکل‌گیری این رویداد پرداخت. وی توضیح داد که ایده اولیه این پروژه بیش از یک سال پیش و با حمایت علمی گروهی از جامعه‌شناسان دانشگاه اصفهان شکل گرفت. هدف اصلی، بازآفرینی گفتمانی بود که بتواند راهی برای مواجهه با مسائل شهری اصفهان پیدا کند.

به گفته خوشکام، این رویداد بر پایه یک نگاه بنیادی به گفتمان شهری بنا شد؛ نگاهی که می‌گوید مسائل آشکار جامعه ریشه در لایه‌های پنهان دارند. وی این رویکرد را با استعاره کوه یخ توضیح داد: آنچه ما در سطح شهر می‌بینیم فقط بخش کوچکی از مشکل است؛ مثل ۱۰ درصدی از کوه یخ که روی آب دیده می‌شود. اما حقیقت در لایه‌های زیرین پنهان است.

پوستر رویداد نیز بر همین استعاره استوار بود. لکه‌ای سبز روی بوم، نماد رویش و زندگی، در حالی شکل گرفته بود که ریشه آن در لایه‌های زیرین بوم، در قلم‌مو، نهفته بود. خوشکام گفت: این پوستر هم اشاره‌ای به خود رویداد بود و هم یادآوری این نکته که اگر می‌خواهیم مشکلات آشکار شهر مثل خشکی زاینده‌رود یا آلودگی هوا را حل کنیم، باید به ریشه‌ها و لایه‌های عمیق‌تر توجه کنیم.

هنر به‌مثابه زندگی در شهر

اما خوشکام تنها به بحث نظری بسنده نکرد. وی بر اهمیت هنر در فضای عمومی تأکید کرد: وقتی هنرمند می‌تواند در گذر چهارباغ اثرش را خلق کند و مردم آزادانه در کنارش بایستند، فکر کنند و حتی برای لحظه‌ای از زندگی روزمره جدا شوند، یعنی شهر زنده است.

به باور وی، این تجربه‌ها نه‌تنها برای مردم که برای هنرمندان نیز ارزشمند است: وقتی شهروندی کنار تابلو می‌ایستد و درگیر گفت‌وگو با خودش یا با ما می‌شود، همان لحظه‌ای است که فرهنگ در ذهنش نهادینه می‌شود. شاید فقط یک دقیقه باشد، اما آن حس ماندگار است.
خوشکام نقش شهرداری را هم از زاویه‌ای دیگر دید: شهرداری اگر خودش را امتداد مردم بداند، آن وقت وظیفه اصلی‌اش نه تحمیل فرهنگ، بلکه برداشتن موانع برای جاری شدن فرهنگ است. کافی است فضا امن و آزاد باشد تا مردم و هنرمندان خودشان فرهنگ را بسازند.