دیروز طلا، امروز ارز، فردا...؟  

همین چند سال پیش بود که آمارگران اقتصادی به این نتیجه رسیدند میزان طلا و زیورآلات ساخته‌شده موجود در دنیا در مقام اول به هندوستان و در مرتبه دوم زنان به ایران اختصاص دارد که میانگین هر خانه به‌طور متوسط ۳۵۰ گرم در نظر گرفته شده بود. این در حالیست که کشورهای پیشرفته این فلز زرد را از پشتوانه ارز خود و بجای آن منابع و توانایی‌های جهشی را جایگزین کرده‌اند تا اگر قرار باشد طلا و زیورآلات در بعضی دیگر از مناطق جهان همچنان پشتوانه و اعتبار ذخایر باشد تنها در بانک‌های مادر و خزانه‌های آن به‌صورت شمش نگهداری شود؛ اما این اتفاق نیفتاد تا نه‌تنها خانواده‌ها بلکه تجار و ثروت‌اندوزان هم به این‌سو تمایل پیدا کنند درحالی‌که کشوری مملو از منابع ثروت‌های ارزشمند پیدا و پنهان است که می‌توان ارزش‌افزوده بیشتری داشته باشد. البته پرواضح است که استمرار این روش زاییده یک سیاست خصومت گرانه برای غارت منابع و ذخایریست که در این کشورها دپو شده‌اند و تنها راه به دست آوردن بی‌چون‌وچرای آن‌ها، ایجاد اغتشاشات اقتصادی و متمایل کردن جامعه به ثروت‌هایی فناپذیر چون طلا و ارزهای بیگانه است که می‌طلبد برای اداره امور نهادهای تصمیم‌گیرنده ازجمله بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و در جوار آن صنایع نفت، پتروشیمی و حتی سنگ و دیگر معادن ارزشمند از افراد خبره و باتجربه استفاده شود تا همچون امروز با چالشی به نام ارز و طلا مواجه نشوند و درنتیجه گروه قابل توجهی از آحاد جامعه که بی‌اطلاع از نوسانات سوری و ساختگی هستند همانند بحران خرید اوراق بورس در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به ورطه ورشکستگی نیفتند. امیر هامونی مدیر پروژه مرکز مبادلات ارز و طلا پیرامون همین مسئله می‌گوید: «سرمایه‌گذاران و متقاضیان ارز که تقاضای آن‌ها رسمی و مولد نیست، باید احتیاط زیادی کنند و نوسانان این روزها را هم در نظر بگیرند. زیرا احتمال نوسانات کاهشی و منفی شدن بازار بسیار است.» اما پیرامون ده‌ها نهادی که طی این سال‌ها پیرامون مهار کردن گرانی ارز و طلا ایجاد شده باید با نگاه یأس و ناامیدی نظر کرد زیرا هیچکدام موفق نبوده‌اند و حالا این مرکز مبادله ارز طلا است تا امیر هامونی مدیر پروژه مبادلاتی آن اینگونه اظهارنظر کند که «تأثیر دوگانه‌ای خواهد داشت. جداسازی نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ که قبلاً برای کالاهای اساسی (دارو و تجهیزات پزشکی) اعلام ‌شده از نرخ‌هایی که می‌تواند بر اساس عرضه و تقاضا برای کالاهای غیراساسی کشف شود، یک تأثیر آن بوده است. این کار روند را شفاف می‌کند و عرضه‌ها را سنگین‌تر کرده است. در این مدت شاهد حجم معاملات بسیار خوبی در بازار بوده‌ایم، و بر عرضه ارز پتروشیمی، فولاد و معادن، مس تأثیر مستقیم گذاشته است. تأثیر غیرمستقیم آن بر بازارهای موازی ازجمله بازار سرمایه است. در همین مدت کوتاه با توجه به اینکه پیش‌ازاین ارز پتروشیمی‌ها در سامانه نیما معامله می‌شد و اکنون به بازار دوم آمده است، این مسئله توانسته بازار سرمایه را هم رونق دهد، در همین مدت هم شاهد افزایش رشد بازار سرمایه هستیم و امید می‌رود یک رشد پایدار و متعادلی باشد که به بازار سرمایه مولد و اشتغال‌زایی کمک کند که سرمایه‌ها را از بازارهای غیر مولد مانند ارز، طلا، مسکن به سمت بازار سرمایه آورد و بازار مالی رونق گیرد و فشار از بخش واقعی اقتصاد برداشته شود و بازار مالی را هم به رونق برساند.» اگرچه قسمت ارز مرکز مبادله طی این روزها بر محور 42 هزار تومان چرخیده است اما آنچه افکار جامعه را رنج می‌دهد و تحریک می‌کند تا سرمایه‌های خود را به این‌سو سوق داده و صرف خرید برگه‌هایی کاغذی به نام دلار نمایند که میزان مخاطرات نگهداری آن را از حوادث غیرمترقبه چون سیل، آتش‌سوزی و شاید سرقت افزایش دهند اینست که به آن‌ها آموزش دهد، نگهداری طلا، مسکوکات و ارز را نمی‌توان سرمایه دانست، همانگونه که در گذشته میزان طلا در خانه‌ها جامه ایران مقام دوم جهان را داشت و شاید امروز تورم دلار خانگی از ذخایر بانکی در پستوهای کشور بیشتر باشد به این امید که بهای آن به اوج آسمان‌ها پرواز کند، به نظر می‌رسد تصمیم گیران کلان باید چاره کار را در عوامل رفتاری جستجو کنند و اجرای یک سیاست باورپذیر از سوی عموم مردم و البته کنشگران فعال حوزه ذی‌ربط را برای اقتصاد کشور در نظر گیرند؛ زیرا آحاد جامعه وقتی به تصمیم سیاست‌گذاران باور نداشته باشند، انتظار گرانی را خواهند داشت و بر همین اساس تصمیمات عجولانه و بعضا مخاطره‌آمیز برای سرمایه‌های خود خواهند گرفت و یکی از راهکارهای پیشگیری از چنین چرخه که ریشه آن در عوامل رفتاری است، تلاش برای اغناء افکار عمومی و باورپذیر کردن تصمیمات سیاست‌گذاری‌هاست تا حرف‌های دوپهلو از جانب مسئولان زده نشود همچنانکه بعد از جلسه غیرعلنی شنبه گذشته سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس اظهار می‌دارد «آنچه امروز در عرضه تحولات ارزی شاهد هستیم، ناشی از کمبود ارز در کشور یا مشکلات ارزی در حوزه صادرات و واردات نیست» بنابراین رفع چالش را باید از جایی دیگر پیگیری کرد تا ذخایر ارزشمند جامعه از گذشته به اندوختن ارزهای کاغذی فاقد هویت امروز ختم نشود که معلوم نیست فردا نوبت چه معجونی باشد!
ادامه دارد