سرقت نفت خام به روش برزیلی در اصفهان

سعید ابوالقاسمی - اصفهان امروز : چهار نفر در اصفهان 80 هزار لیتر نفت خام دزدیدند که 39 میلیارد ریال ارزش مالی داشته است. این چهار نفر به تازگی دستگیر شده‌اند اما جزئیات این سرقت‌ها از خطوط انتقال نفت خام به پالایشگاه هنوز ناگفته باقی‌مانده است. آنگونه که دادستان عمومی و انقلاب اصفهان گفته، سارقان با ایجاد کارگاهی در نزدیکی جاده کمربندی تیران (واقع در غرب اصفهان) به فاصله 15 متری خط لوله 32 اینچی نفت خام مارون و کندن تونلی از کارگاه به سمت خط لوله، با استفاده از پمپ به سرقت نفت خام از تانکرها و بارگیری آن جهت فروش اقدام کرده‌اند. به گفته حسن رحیمی، نخستین برآوردها نشان می‌دهد نفت‌ خام سرقتی از سوی این متهمان، 39 میلیارد ریال ارزش داشته که رقم بالایی محسوب می‌شود. به گفته او، در رابطه با این پرونده چهار نفر دستگیرشده‌اند و مراحل تحقیق و رسیدگی به پرونده همچنان نیز ادامه دارد. البته این چهار نفر، همدستان دیگری نیز داشته‌اند که به گفته دادستان عمومی و انقلاب اصفهان، متواری هستند: «دو متهم اصلی پرونده متواری شده‌اند و تحت تعقیب دادستانی قرار دارند.» البته سرقت نفت خام در محدوده اصفهان، موضوع تازه‌ای نیست. بیست و نهم مردادماه امسال نیز رئیس دادگستری شهرستان تیران اعلام کرد یک کارگاه با پوشش جعلی و با ایجاد تونل به طول 15 متر مبادرت به سرقت نفت خام از خط اصلی مارون در حال گذر از تیران کرده بود که در نهایت با اقدام مراجع قضائی روبرو شد. به گفته محمدرضا محمدی جرقویه‌ای، میزان نفت سرقت شده 90 هزار لیتر بوده که در نهایت کشف و ضبط‌شده است: «با هوشیاری مأموران نیروی انتظامی و دستور به‌موقع دادستان عمومی و انقلاب شهرستان حدود 80 هزار لیتر نفت خام در تیران و 10 هزار لیتر نفت خام در شهرضا کشف و ضبط‌شده است.» این در حالی است که خط لوله مارون ـ اصفهان با انتقال روزانه بیش از ۵۰۰ میلیون بشکه نفت خام، یکی از مهمترین خطوط انتقال نفت خام کشور به شمار می‌رود که با تأمین خوراک پالایشگاه اصفهان و بخشی از خوراک پالایشگاه‌های تهران و تبریز، نقشی مهم در تأمین سوخت مورد نیاز کشور ایفا می‌کند. بخشی از این خط لوله، از جنوب و غرب استان اصفهان می‌گذرد.
سرقت نفت به شیوه برزیلی
به نظر می‌رسد سارقان نفت خام در اصفهان، چگونگی سرقت را از برزیلی‌ها یاد گرفته‌اند. در برزیل سارقان نفت و سوخت، گَنگ‌های بسیاری ایجاد کرده‌اند و سالانه میلیون‌ها دلار با دزدی نفت و فرآورده‌های نفتی، درآمد دارند. این اطلاعات را رویترز منتشر کرده و آورده است که سرقت سوخت و نفت در برزیل آنچنان پرسود است که حول آن شبکه‌های گسترده‌ای شکل‌گرفته و گروه‌های رقیب حتی به کشت و کشتار یکدیگر نیز روی آورده‌اند. سارقان بر روی خطوط لوله متعلق به شرکت نفتی پتروبراس، شیر وصل می‌کنند و از این خطوط نفت خام می‌دزدند. آنها از پالایشگاه‌ها هم گازوئیل و بنزین می‌دزدند و حتی نفت خام را در پالایشگاه‌های سرّی پالایش می‌کنند. این سارقان فرآورده‌های نفتی را در جایگاه‌های سوخت غیرقانونی که تعداد آنها در برزیل زیاد است، به فروش می‌رسانند. البته سارقان نفت خام در اصفهان هنوز به این مرحله نرسیده‌اند که برای خود پالایشگاه‌های مخفی تأسیس کنند و به کار غیرقانونی خود ادامه دهند. اما آنگونه که پلیس برزیل می‌گوید، در اطراف یکی از پالایشگاه‌های متعلق به پتروبراس، سارقان آنچنان در طراحی شیرها و لوله‌های مورد استفاده خود، حرفه‌ای و با استفاده از اصول مهندسی عمل کرده‌اند که بسیاری را متحیر کرده است. سارقان می‌دانسته‌اند که از هر لوله‌ای چه سوختی می‌گذرد و شیرهای خود را دقیقاً جایی نصب‌کرده‌اند که فشار سوخت در لوله کاهش نیابد؛ تا به این ترتیب سیستم امنیتی پتروبراس متوجه سرقت سوخت نشود. سرقت سوخت در یکی دیگر از کشورهای نفت‌خیز، یعنی نیجریه، نیز باب است و در دلتای نیجر از خطوط لوله نفت به سرقت می‌رود. به نوشته رویترز، احتمالاً بزرگترین سارق سوخت در جهان، گروه تروریستی داعش باشد که بخشی از نفت و سوخت تولیدی در عراق و سوریه را به سرقت می‌برد.
سرقت نفت خام، نمونه داخلی هم دارد
هرچند اعلام دستگیری سارقان نفت خام در اصفهان تعجب بسیاری را برانگیخته اما این موضوع در کشورمان سابقه دارد. پیش از این و در سال 91، یک گروه حرفه‌ای، چاه‌های نفت خام خوزستان را مورد دستبرد قرار دادند. جریان از آنجا آغاز شد که مأموران در جریان بررسی‌های خود دریافتند در مناطق جنوبی کشور و به‌ویژه استان خوزستان، چاه‌های متعدد نفت خام حفاری‌شده و توسط شرکت‌های مختلف خصوصی و دولتی بهره‌برداری می‌شوند. در کنار هر یک از این چاه‌ها، گودال‌های خاکی بزرگی نیز حفر می‌شود تا نفت‌های استخراج‌شده از این چاه‌ها ذخیره‌سازی شود تا در فرصت‌های متوالی و توسط تانکرهای ویژه به پالایشگاه‌ها منتقل شود. عدم حفاظت مناسب و نظارت کافی بر این چاه‌های جانبی، فرصت را برای هفت سارق خوزستانی فراهم آورد که با همکاری یکی از نگهبانان این چاه‌های نفت اقدام به 30 نوبت سرقت از این چاه کنند. سرکرده این باند که «خلیل» نام داشت، با همکاری سه برادر و سه پسر عموی خود، باندی را تشکیل داده بود که به‌وسیله چند دستگاه تانکر 30 هزار لیتری و پمپ‌های لجن‌کشی که روی این تانکرها نصب کرده بودند، شبانه به سراغ چاه‌های ذخیره جانبی می‌رفتند و با همکاری نگهبان این چاه، هر شب حدود 30 هزار لیتر نفت را پمپاژ و به انبار خود که در حاشیه شهر اهواز قرار داشت منتقل می‌کردند. این سارقان، نفت را به تانکرهای عظیم خود در این انبار منتقل می‌کردند و با مخلوط کردن نفت خام با روغن‌سوخته‌ای که از سطح شهر خریداری می‌کردند، ماده حاصل را به‌عنوان نفت سیاه و یا نفت کوره به کارخانه های آسفالت سازی می‌فروختند. با دستگیری متهمان و بازرسی از انبار آنها، سه دستگاه تانکر مجهز به دستگاه پمپاژ و همچنین تجهیزات مربوط به ذخیره و تلفیق نفت و روغن‌سوخته کشف شد. همچنین در ادامه تحقیقات مشخص شد که این گروه پیش از این نیز به دلیل سرقت‌هایی مشابه به دست مأموران شناسایی و دستگیرشده بودند. اما به دلیل طولانی شدن زمان رسیدگی به پرونده، با قید ضمانت آزاد شدند و به‌محض آزادی موقت، دست به سرقت‌های جدیدی زدند. این گروه برای بار دوم برای یک پرونده مشابه به زندان افتادند تا دادگاه بار دیگر به پرونده سارقان نفت خوار رسیدگی کند. متهمان در آن زمان به سرقت بیش از 150 هزار لیتر نفت خام اعتراف کرده و به همراه پرونده به دستگاه قضائی معرفی شدند.