نخستین باغ‌شهرهای ایرانی در اصفهان ساخته شد

پژوهشگر آرشیو ملی بریتانیا با اشاره به کتاب «تاریخ باستانی ایران در بنیاد باستان‌شناسی» اصفهان را حاصل حکومت مادها دانست و گفت: نخستین باغ‌شهرهای ایرانی در اصفهان ساخته شد.

به گزارش مهر، مرکز اصفهان‌شناسی و خانه ملل سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان صبح چهارشنبه، با همکاری گروه تاریخ و ایران‌شناسی دانشگاه اصفهان میزبان مجید تفرشی، تاریخ نگار و پژوهشگر آرشیو ملی بریتانیا بود.

در این نشست مجید تفرشی، تاریخ نگار و پژوهشگر آرشیو ملی بریتانیا به تمدن ایلامی‌ها و شگفتی بسیاری از تاریخ‌شناسان از این تمدن اشاره کرد و ادامه داد: شناخت ما از این تمدن مرهون تلاش‌های فراوان مرحوم عزت‌اله نگهبان است، وی حتی در کتاب خود اشاره می‌کند «زمانی‌که موفق شدم این تمدن را از زیرخاک بیرون بیاورم مدتی حیران و شگفت‌زده آن شدم».

وی افزود: بندرسازی و تجارت از راه دریا حرفه ایلامی‌ها بود که نیشکر را به بنادر پاکستان و از آنجا به کوه‌های هیمالیا می‌بردند و نخستین افرادی بودند که شهرسازی کردند و آن را در سرزمین ایران گسترش دادند.

تفرشی با اشاره به شکل‌گیری تمدن ایلامی‌ها در کنار رودخانه‌های پرآبی مانند کارون، گفت: ایلامی‌ها نخستین افرادی بودند که موفق شدند حکومت فدراسیون را تشکیل دهند و بعدها به تقلید از آنها بسیاری از کشورها از جمله آمریکا، هند، آلمان و روسیه به آن دست یافتند.

زیگورات نمونه‌ای از مهارت ایلامی‌ها در ساختمان‌سازی

وی به شهرهای خوزستان، شوش، شوشتر، اهواز، ایذه، اندیمشک و ... اشاره کرد و گفت: این شهرها نشانه‌های تمدن ایلامی‌ها هستند که تاکنون باقی‌مانده‌اند، علاوه بر اینکه ایلامی‌ها در ساختمان ‌سازی بسیار ماهر بودند که نمونه ساختمان بلند آن چغازنبیل یا همان زیگورات است.

تاریخ نگار و پژوهشگر آرشیو ملی بریتانیا به معماری قوطی کبریتی این ساختمان عظیم اشاره کرد و افزود: در این بنا هر ساختمان در کنار ساختمان دیگر قرار دارد و هیچ‌گونه اتصالی بین این دو مشاهده نمی‌شود، بنابراین بناها هیچ‌ فشاری به یکدیگر وارد نمی‌کنند.

حمله آشور و نابودی تمدن ایلامی‌ها

وی به حمله آشور به ایلامیان و از بین بردن تمدن آنان اشاره کرد و اظهار داشت: در قراردادی که بین آشور و رئیس ایل ایرانی به نام کوروش اول بسته می‌شود خوزستان در اختیار آشور قرار می‌گیرد و اهالی کوهستان نیز حق وارد شدن به این منطقه را ندارند.

مادها و استقرار آنها در نواحی غربی ایران

تفرشی با بیان اینکه مادها پس از ایلامی‌ها و در نواحی غرب ایران مانند کرمانشاه، همدان، کردستان، آذربایجان شرقی و .. به وجود آمدند، تصریح کرد: حد شرقی حکومت مادها به رودخانه زاینده‌رود و حد غربی آنها به رودخانه دجله می‌رسید بنابراین می‌توان نمونه‌هایی از حکومت مادها را در اصفهان مشاهده کرد.

وی به استقرار مادها در هگمتانه و تشکیل دولت محلی در این منطقه اشاره کرد و اظهار داشت: بنیانگذار این حکومت مرکزی فردی به نام دیاکو بود (دهیاکو) که از آن به نام شهردار یا وکیل نام برده می‌شود و کار اداره شهر بر عهده او بود.

تاریخ نگار و پژوهشگر آرشیو ملی بریتانیا به مبارزه مادها با آشوریان اشاره کرد و افزود: مادها موفق شدند در منطقه‌ای به نام نینوا با نابود کردن آشوریان میراث آنها را به دست بگیرند. از جمله این میراث رودخانه‌ای در ترکیه است که به دریای سیاه می‌ریزد و امروزه بسیاری از گردشگران را مجذوب خود می‌کند.

مادها و تاسیس مادی‌ها در اصفهان

وی با اشاره به کتاب «تاریخ باستانی ایران در بنیاد باستان‌شناسی» نوشته ارنست هرتسفلد، شهر اصفهان را حاصل حکومت مادها دانست و تصریح کرد: نمونه بارز آن وجود مادی‌های مختلف در سطح شهر اصفهان است که از آنها برای بردن آب رودخانه به نقاط مختلف شهر و آبیاری درختان استفاده می‌کردند، با این کار نخستین باغ‌شهرهای ایرانی در این شهر بنا شدند.

تفرشی با اشاره به دوره ساسانیان در شهر اصفهان این شهر را حاصل استقرار سپاهیان دانست و افزود: در این زمان افراد زیادی از نواحی مختلف چون کرمان، خورستان و سیستان وارد این شهر شده و پس از آموزش نظامی به آنها ابزار جنگ می‌دادند و برای جنگ به شرق یا غرب اعزام می‌کردند.

وی با اشاره به دو جغرافیدان بزرگ اسلامی، گفت: این دو اصفهان را شهر سواران یا سواره «ارسباران» خواندند شهری که سواره نظام در آن وجود داشت و محل تمرین نظامیان در آن قرار داشت.

عصر اسلامی و تغییر نام اصفهان به «جی»

تاریخ نگار و پژوهشگر آرشیو ملی بریتانیا به عصر اسلامی و تغییر نام اصفهان به «جی» اشاره کرد و گفت: در عصر اسلامی و پس از فتح شهر، اصفهان جی نام گرفت. یک نویسنده مسلمان در کتاب خود می‌گوید «این شهر به نام سپاهان معروف است و حتی آن را به شهر «یهودان» و شهر «شهرستان» تقسیم می‌کند»