افزایش عمر گنبد مسجد شیخ لطف الله و حل مسئله تغییر رنگ با باران
مرمت‌گران و مدیران میراث فرهنگی اصفهان معتقدند که بهترین مرمت روی گنبد انجام شده و این مرمت ۲۰۰ سال بر عمر کاشی‌ها افزوده است ضمن اینکه آن‌ها می‌گویند تغییر رنگ ترک مرمت شده با اولین باران بر طرف خواهد شد.
به گزارش ایمنا، گنبد مسجد شیخ لطف الله حالا در کنار آلودگی هوا تبدیل به داغ ترین موضوع اصفهان شده است. امروز _۹ آذرماه_ و پس از تمام حواشی‌ها بالاخره اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دست به کار شد و بازدیدی برای اصحاب رسانه از گنبد جنجالی گذاشت.
ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی اصفهان در این نشست و بازدید گفت: اگر در اصفهان کار خوب و بهتر از دیگران نقاط انجام می‌شود، یکی از دلایل آن حساسیت بالا صاحب نظران این حوزه است. باید هرکاری را متناسب با وزن و اندازه خودش ببینیم، هیچگاه نمی‌توان اثری جهانی در میدان نقش جهان را با اثری دیگر مقایسه کرد.
وی ضمن رد شایعاتی مبنی بر اینکه اداره‌کل میراث فرهنگی به دنبال نازل‌ترین قیمت برای مرمت اشیا است، تاکید کرد: هرکس برای یک عمل ساده جراحی روی بدنش تحقیقات بسیاری می‌کند تا پزشکی مناسب را پیدا کند، اداره کل میراث فرهنگی اصفهان نیز این حساسیت را برای تمام آثار تاریخی خصوصا آثار جهانی دارد.
طاهری با اشاره به مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله اظهار کرد: این پروژه اولین پروژه‌ای بود که روند انتخاب مرمت گر آن با ترک تشریفات انجام شد و جز معدود پروژه هایی است که نگاه به آن تنها با هدف انجام بهترین مرمت بود.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان خاطرنشان کرد: تزئینات هر اثر یک دورنمایی دارند، اما با نزدیک شدن به آن شرایط کاملا متفاوت می شود، مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله پیش از آنکه اتفاق ناخوشایندی برای آن بیفتد انجام شد، علاوه بر این مرمت پروژه کاملا علمی بود.
۲۰۰ سال به عمر گنبد اضافه کردیم
هم چنین، فریبا خطابخش، مدیر پایگاه جهانی میدان نقش جهان نیز در این بازدید اظهار کرد: مرمت پروژه های جهانی با هماهنگی دفتر پایگاه‌های جهانی یونسکو در ایران و معاون میراث فرهنگی وزارتخانه انجام می شود، پروژه مرمت کنبد مسجد شیخ لطف الله نیز با تایید این دو بخش تایید شده بود.
وی افزود: مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله در فروردین ماه ۹۷ با ریزش بخشی از گریو گنبد(ساقه گنبد) آغاز شد، پس از بررسی‌ها مشخص شد که زیرسازی گریو دچار مشکل شده است. زمانی که بارانی می‌بارد مصالح قدیمی آب را جذب کرده و در شب‌های سرد این مصالح یخ می‌زد؛ این تغییر حجم باعث از بین رفتن لعاب کاشی می‌شود.
مدیر پایگاه جهانی میدان نقش جهان ادامه داد: زمانی که مرمت گریو آغاز شد فرصت خوبی بود تا خود گنبد نیز بررسی شود. با اسکن لیزری از گنبد مشخص شد تمام کاشی‌ها از جا درآمده و همه آب ناشی از بارش باران جذب گنبد می‌شود. در این شرایط تصمیم گرفته شد بخشی از گنبد برداشته شود پس از این متوجه شدیم زیرسازی گنبد آسیب دیده است. در سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۶ مرمتی روی گنبد با کاشی‌های نخاله انجام شده و این موضوع مرمت را دچار مشکل کرده است.
خطابخش با بیان اینکه ساخت قالب مهمترین کار در روند مرمت گنبد است و در اصفهان هیچکس جز استاد رضایت نمی‌تواند دقیق ترین قالب را درآورد، تصریح کرد: تمام آجرها شماره گذاری، خارج، شست‌وشو و دوباره جایگذاری شد. در طی عملیات مرمت از تمام کاشی‌های عصر صفوی استفاده شد و تنها حتی پنج درصد کاشی‌ها تغییر یافت که مانند همان کاشی‌های صفوی ساخته شدند.
وی درباره دو قسمت کناری ترک که کاشی‌های آن در حال ریختن است، گفت: این قسمت برای جلوگیری از ریزش کاشی ها با گچ پوشانده شده تا ترک‌های ادو طرف آن مرمت شود؛ پس از مرمت این بخش ها این خط کچی از بین خواهد رفت؛ در کل کاری که انجام شد ۲۰۰ سال به عمر کاشی‌های شیخ لطف الله اضافه کرد.
خطابخش در پایان اعتبار کل ترک مرمت شده گنبد را ۴۰۰ میلیون تومان اعلام کرد.
با یک باران رنگ گنبد یک‌دست خواهد شد
در ادامه مهدی رضایت مرمت‌گر اصلی گنبد در خصوص روش مرمت گنبد گفت: آجرها و مصالح شماره گذاری و پس از اولین برداشت‌ها مشخص شد که به زیرسازی نیاز دارد. سپس متوجه شدیم که عمق فاجعه بسیار بیشتر از حدس و گمان ما است.
وی افزود: پس از جلسات متعدد تصمیم بر این شد که بر خلاف مرمت مسجد جامع عباسی و مدرسه مادر شاه از خود مصالح کنبد برای مرمت استفاده شود؛ ما با یک پازل ۳۵ هزار قطعه‌ای روبرو شدیم و هفته‌ها بر سر آن بحث کردیم. تمام طرح را با دست و ماژیک بر روی پلاستیک پیاده کردیم. پلاستیک را روی قالب پهن و از دقیق بودن آن اطمینان حاصل کردیم؛ در نهایت با جدا سازی و پاکسازی آجرها و زیر سازی این پازل را حل کردیم.
این مرمت‌گر افزود: پیشرفت در کار به صورت علمی بود و درهای کارگاه بر روی تمام دانشجویان و اساتید باز بود. گنبد مسجد شیخ لطف الله نیاز به کاشی‌کار نداشت و فقط تجربه و کار علمی نیاز داشت.
رضایت در پاسخ به این سوال که چرا مرمت را به صورت موضعی انجام نداده‌اید؟ اظهار کرد: در کار موضعی جای گل‌ها عوض می‌شد.
وی در پاسخ به اینکه چرا در مرمت از مواد ضد زلزله استفاده نکردید، توضیح داد: گنبد مسجد شیخ لطف الله دو قسمت سازه‌ای و تزیینات دارد و قسمت سازه‌ای آن با دوام تر است. پس بستر گنبد مشکل سازه‌ای ندارد که بخواهیم آن را تثبیت کنیم.
مرمت‌گر گنبد شیخ لطف الله درباره تغییر رنگ گنبد، اظهار کرد: وقتی که بند کچی به یک بنای آجری کشیده می‌شود، ذرات نانو به کل بدنه پخش می‌شود ضمن اینکه دوغاب کچ نیز روی بنا ریخته شده تا آب در آن نفوذ نکند. با بارش باران شفافیت به رنگ بخش مرمت شده باز می‌گردد.
وی در پاسخ به این سوال که چرا این قسمت گنبد برای شفاف شدن رنگ شسته نمی‌شود، گفت: نمی‌توانیم آن را بشوییم، چرا که کچ ۱۸ روز برای تثبیت نیاز به زمان دارد و اگر آن را بشوییم کچ را کشته‌ایم.