۱۳۹۸/۰۹/۲۸ ۰۹:۳۴:۰۰

باغ پرندگان اصفهان

باغ پرندگان از باغ های دیدنی و معروف در شهر اصفهان است که در ناژوان اطراف زاینده رود قرار گرفته است و بخشی از یک پارک جنگلی بزرگ است.

باغ پرندگان اصفهان در اوایل دهه ۷۰ و با تلاش های مسوولان شهرداری در فضایی با مساحت حدودی ۶ هکتار در مجموعه‌ای به نام ناژوان ساخته شد و در سال ۱۳۷۵ به بهره برداری رسید. باغ پرندگان اصفهان اولین باغ پرندگان ایران است.

چرا باغ پرندگان اصفهان؟

جاذبه ای متفاوت در شهر اصفهان است.
بیش از 130 گونه پرنده در آن وجود دارد.
این باغ در مجموعه گردشگری ناژوان واقع شده که امکانات و دیدنی های دیگری همچون آکواریوم اصفهان، باغ خزندگان، تله سیژ، مسیر دوچرخه سواری و ... را در خود دارد.

بخش های مختلف باغ پرندگان اصفهان
محوطه داخلی باغ پرندگان ۱۷ هزار متر مربع وسعت دارد و به گونه ای طراحی شده که هم نیازهای زیستی پرندگان را پاسخ دهد و هم فضایی دلپذیر را برای بازدیدکنندگان فراهم آورد. 40 هزار مترمربع از این باغ دارای سقفِ توری است که بر روی ۱۶ ستون فلزی به ارتفاع ۳۲-۲۵ متر قرار دارد.
بخش های مختلفی در این باغ برای حدود ۴۰۰۰ قطعه پرنده در ۱۳۰ گونه وجود دارد که به تدریج بر تعداد آنها افزوده می شود. تراکم گونه ای پرندگان باغ متنوع است و این مساله به دو نکته بستگی دارد: نخست اینکه تا چه میزان امکان جمع آوری پرندگان وجود دارد و دوم اینکه سازگاری آنها با شرایط محیطی حاکم به چه میزان است. به عنوان مثال بر اساس این شرایط، تعداد پرندگان متعلق به برخی از گونه ها تنها یک جفت است در حالی که از برخی گونه ها تعداد زیادی در باغ وجود دارد.
در ادامه به بخش های مختلف باغ و پرندگان موجود در آنها اشاره می کنیم:

1- برکه
4 برکه کوچک و بزرگ در باغ پرندگان وجود دارد که بزرگترین آنها در مرکز باغ قرار دارد. این برکه ها محل زندگی پرندگان آبچر هستند که برخی از آنها عبارتند از:
اردک ها: این پرندگان را همه کم و بیش می شناسند و برخی برای اشاره به آنها از واژه مرغابی استفاده می کنند. این جانداران یکی از اولین گونه‌های پرندگان هستند که انسان موفق به رام کردن آنها شده است و به نظر می رسد که مردمان مصر در این امر پیشرو بوده اند. این پرنده پرهای چرب دارد و به همین دلیل در تماس با آب خیس نمی شوند و پس از خروج از آب نیز احساس سنگینی نمی کند.
فلامینگو ها: این پرندگان که با نام مرغ آتشی نیز شناخته می شوند پاهایی دراز و منقاری منحنی و گردنی بلند و خمیده دارند و بال های شان ترکیبی از رنگ های سفید، صورتی، سرخ و سیاه را به نمایش می گذارند. جالب آنکه فلامینگوی نابالغ به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری چرک است و آن قدرها جذاب به نظر نمی رسد. این پرندگان در همه قاره ها به جز قطب جنوب زندگی می کنند.
3- پلیکان ها: این پرندگان بزرگ و سفید با منقارهای متفاوت شان نزد بیشتر مردم شناخته شده هستند. پلیکان ها منقار بزرگی دارند که فضایی برای انباشتن طعمه را در اختیارشان قرار می دهد. این جانداران جزو پرندگان غول پیکر به شمار می آیند و طول بال برخی از آنها به ۳ متر نیز می‌رسد.
4- قوها: این جانداران از بزرگترین و زیباترین پرندگان آبزی جهان به شمار می روند و بیشتر با رنگ سفید پرهای شان شناخته می شوند. نکته جالب در مورد این جانداران این است که آنها در طول زندگی تنها یک جفت اختیار می‌کنند و جدایی به ندرت در آنها دیده می شود. آنها تنها با مُردن جفت خود و یا عدم توانایی آنها در تخم‌گذاری و جوجه‌آوری، جفت دیگری را به زندگی خود راه می دهند. این وفاداری به همراه داشتن ظاهری زیبا و باوقار باعث شده تا پای این پرندگان به داستان‌ها و افسانه‌های سراسر زمین نیز باز شود و از رنگ سفید پرهایش به عنوان نشانه ای از معصومیت و پاکی یاد شود.

2- قفس های شیشه ای
قفس های شیشه ای فضاهایی شبیه گلخانه‌ هستند و برای پرندگانی مناسبند که نمی توانند در آب و هوای اصفهان به زندگی ادامه دهند. این فضاها با دارا بودن امكانات ويژه ای چون دستگاه تهويه، شوفاژ و كولر، محيط مناسبی را برای زیست پرندگان ایجاد کرده اند. برخی از این پرندگان عبارتند از:
طوطی ها: این پرندگان برای همه شناخته شده هستند؛ جاندارانی که در کنار زاغ، کلاغ و غراب بیشترین هوش را در میان پرندگان دارند و به خوبی از پس تقلید صدا بر می آیند. این پرنده در سرزمین‌های گرمسیر و نیمه‌گرمسیر زندگی می‌کند و پرهای رنگینش، ظاهر جذابی به آن بخشیده اند.
مرغ عشق ها: باجریگار نام پرنده ای است که در ایران با نام مرغ عشق شناخته می شود و طرفداران بسیاری نیز دارد. این پرنده اهلی از نژاد طوطی است و مانند بسیاری از طوطی سانان دیگر از استرالیا می آید. مرغ عشق پرنده‌ای هوشمند و اجتماعی است که از بازی کردن لذت می‌برد و از تقلیدکنندگان قهار صدا نیز به شمار می رود.
توکان ها: منقار بسیار بزرگ از نشانه های شناخته شده توکان هاست که ممکن است اندازه آن به دو سوم طول کل بدنش برسد. از دیگر ویژگی های این پرنده رنگ زیبای آن است که چهره ای خاص در حیات وحش را نصیبش کرده است.

3- صخره
برای زیست پرندگان مناطق سنگلاخی و بیابانی فضاهایی صخره ای در باغ پرندگان اصفهان ساخته شده است که از پرندگان زیر میزبانی می کند:
کبک ها: پرندگانی از تیره قرقاولان که جثه‌ای متوسط دارند و بومی اروپا، آسیا، آفریقا و خاورمیانه هستند. این پرندگان معمولا دشت ها، کوهپایه ها و دامنه های کوه را برای زیست بر می گزینند. رنگ های مختلفی در پرهای این جاندار دیده می شود مثل: قهوه ای مایل به خاکستری، خط سیاهی از بالای چشم و گردن تا بالای سینه، خاکستری در قسمت سینه، ترکیبی از رنگ سیاه و شاه بلوطی متمایل به سفید در پهلو و شاه بلوطی در انتهای بال.
تیهو ها: نوعی کبک که زیستگاه آن از جنوب شرقی ترکیه، سوریه و عراق در غرب تا پاکستان و ایران در شرق امتداد دارد و دامنه کوه‌ها و تپه‌های پر شیب و فراز کوهستانی باز و سنگلاخ و اطراف چشمه‌ها و دره‌ها و شیب و فراز کوه‌ها و ... را برای زندگی انتخاب می کند. پشت خاکستری و گلوی نخودی‌ رنگ دارد و منقار و پاهایش سرخ است.
بلدرچین ها: پرندگانی با جثه کوچک که بر روی زمین لانه می سازند و به پروازهای کوتاه و سریع اکتفا می کنند. البته برخی گونه‌های آن همچون بلدرچین ژاپنی و بلدرچین معمولی مهاجر هستند و می توانند در مسیرهای طولانی پرواز کنند. تخم و گوشت این پرنده غذای لذیذی در بسیاری از کشورهاست و بازار شکار آن در حیات وحش نیز داغ است.

4- فضاهای سبز و پر درخت
پرندگان مناطق جنگلی نیز در باغ پرندگان اصفهان به چشم می خورند و فضایی شبیه به جنگل را برای آنها ایجاد کرده اند که می توانند در آن آزادانه به این سو و آن سو بروند. در اینجا به دو مورد از آنها اشاره می کنیم:
طاووس ها: شنیده اید که می گویند هر که طاووس خواهد جور هندوستان کشد؟ حالا با وجود باغ پرندگان نیازی نیست این همه راه را طی کنید. در بخش جنگلی باغ پرندگان اصفهان می توانید شاهد این پرنده و دلبری هایش باشید. طاووس در بسیاری از فرهنگ ها به عنوان زیباترین پرنده و مظهر تجلل شناخته می شود و علی‌رغم سر و بدن زیبا پاهای زشتی دارد. پرهای این پرنده تا یک و نیم متر رشد می کند و از این حیث یکی از بزرگ ترين پرندگان در جهان به شمار می رود.
قرقاول ها: دم بلند و راه رفتن باشکوه این پرنده آن را از دیگر پرندگان متمایز می کند. از قرقاول ها به عنوان یکی از عجیب‌ترین پرندگان جهان یاد می شود و یکی از دلایل آن این است که در ۲ یا ۳ هفته اول زندگی یک جفت پنجه روی هر بال آنها به چشم می خورد. لانه این پرندگان روی درختان است و از برگ‌های درختان، حشرات، تمشک، دانه‌ها و میوه‌های جنگلی تغذیه می‌کنند. این پرنده هنگام احساس خطر پرواز نمی‌کند و به جای آن به سرعت می‌دود و در جایی پنهان می‌شود.
5- قفس های فلزی
پرندگانی در باغ پرندگان اصفهان هستند که به دلایل مختلف از جمله نوع تغذیه نمی توان آنها را در باغ رها کرد. این پرندگان که از نوع شکاری هستند در صورت آزاد بودن در محيط، از ساير پرندگان و جوجه های آنها تغذیه می کنند. در قفس های فلزی سعی شده تا محیط زیست طبیعی آنها شامل صخره و کوهستان مهیا شود. برخی از این پرندگان عبارتند از:
عقاب ها: شکارچیانی قهار که نسبت به بیشتر پرندگان شکاری دارای اندازه بزرگتری هستند و از پاهایی بزرگتر و نیرومندتر، منقارهایی بزرگ و خمیده و بال هایی پهن تر برخوردارند. عقاب‌ها شکارچیان روزگرد هستند و از بینایی فوق‌العاده دقیق و پروازی عالی در ارتفاعات بالا بهره می برند. آنها به واسطه قدرت شان در بسیاری از فرهنگ ها به عنوان نماد جنگ و نیروی پادشاهی شناخته می شوند و بسیاری از کشورهای دنیا و گروه‌های مختلف تصویر این پرنده را به عنوان نماد خود برگزیده اند.
جغد: پرنده ای شکاری با قدرت شنوایی و بینایی بسیار بالا که در همه قاره‌ها به جز جنوبگان دیده می شود. این پرنده معمولا در شب و به هنگام گرگ و میش صبح به شکار می پردازد و خوراکش انواع موش است. شکاف‌های تنه درختان و آشیانه‌های متروک زاغان بهترین مکان برای لانه سازی جغدها به شمار می روند و حالت استتاری نقش و رنگ پرهای آنها مزاحمت ها را به هنگام استراحت روزانه کاهش می دهد.
شاهین ها: پرندگانی با چشمان کاملا سیاه، بال های نوک تیز و بدن لاغر که توانایی پرواز با سرعت بسیار بالا و تغییر جهت ناگهانی را دارند و از نظر نوع و تکنیک شکار یک شکارچی تخصصی به شمار می روند. پرنده های شکاری دیگر طعمه خود را با پنجه های شان می کشند؛ اما شاهین این کار را با منقار خود انجام می دهد. شاهین با رکورد سرعت ۳۲۰ کیلومتر در ساعت عنوان سریعترین مخلوق روی کره زمین را نصیب خود کرده است.
کرکس های سیاه: این پرندگان با بال هایی به پهنای 1.5 متر پرنده‌ای کوچک در میان کرکس ها محسوب می شوند. این پرنده پرهای سیاهی دارد و سر و گردن آن فاقد پر به رنگ خاکستری و سیاه است. کرکس سیاه جانوری لاشخور است و از لاشه حیوانات تغذیه می کند اما تخم و حیوانات تازه متولد شده نیز غذای لذیذی برای او به شمار می روند.

بخش های تخصصی باغ پرندگان
آنچه که در باغ پرندگان اصفهان می بینید حاصل فعالیت بخش های تخصصی این مجموعه است. در هر یک از این بخش ها پژوهش های علمی و عملی مفیدی بر روی انواع پرندگان صورت می گیرد و به همین دلیل باغ پرندگان علاوه بر جاذبه های گردشگری و تفریحی جنبه های علمی آموزشی و پژوهشی نیز پیدا کرده است. علاقه مندانِ به تحقیق در مورد پرندگان، می توانند از این بخش ها بهره ببرند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:
واحد تکثیر: شرایط و امکانات تخم گذاری و جوجه آوری برای پرندگان در این بخش فراهم می شود و نگهداری از جوجه های تکثیر شده تا مرحله رسیدن به سن مناسب رهاسازی در باغ پرندگان نیز از وظایف این بخش است.
واحد تغذیه: پرندگان مختلف نیازهای غذایی متفاوتی دارند و منبع تامین این نیازها نیز در هر گونه متفاوت از دیگری است. پرندگان ممکن است میوه خوار، دانه خوار، گوشتخوار و حتا همه چیز خوار باشند؛ به همین دلیل در این بخش نیازهای پرندگان بر اساس جداول نیازهای غذایی (NRC) برآورد می شود. این جداول بر اساس آخرین یافته های علمی در دنیا تدوین شده اند و جیره غذایی پرندگان را تعیین می کنند. جیره های غذایی پرندگان در فصول مختلف سال بر اساس دمای هوا و شرایط فیزیولوژیک بدن آنها تغییر می کند؛ مثلا غذای پرندگان در فصل تولیدمثل با دیگر فصول متفاوت است.
واحد کلینیک و بهداشت: پرندگان هم مانند همه جانداران بیمار می شوند. این پرندگان پس از تشخیص بیماری به واحد کلینیک و بهداشت می روند و پس از معاینه کامل بر اساس نظر دامپزشک باغ پرندگان و تجربه های کارشناس مربوطه تحت درمان قرار می گیرند. این واحد ضدعفونی و بهداشت کلیه قسمت های باغ را نیز بر عهده دارد و واکسیناسیون ماهانه پرندگان علیه بیماری نیوکاسل نیز وظیفه کارکنان این بخش است. تمامی برکه های آب در زمان واکسیناسیون تخلیه و تمام ورودی های آب بسته می شوند. واکسن نیوکاسل توسط آب آشامیدنی در ۲ روز متوالی به پرندگان تشنه داده می شود.
واحد قرنطینه: ممکن است پرندگانی توسط افراد دوستدار پرنده به باغ اهدا شوند و یا در دوره های زمانی مختلف مسوولان پرندگان جدیدی خریداری کنند. در این صورت جهت کنترل بیماری ها و جلوگیری از گسترش آنها در مجموعه، پرندگان تازه وارد به مدت 10 تا 14 روز در واحد قرنطینه قرار می گیرند تا پس از انجام آزمایش های لازم و تایید سلامتی وارد باغ شوند.
واحد تاکسیدرمی: فن نگهداری دراز مدت پیکر جانوران را تاکسیدرمی می گویند. در این بخش پوست کنی لاشه و چربی زدایی از پوست صورت می گیرد و پس از پرآرایی، قالبی به اندازه بدن پرنده تهیه می شود. سپس اسکلت بندی پوست پرنده روی این قالب قرار می گیرد.

باغ خزندگان
علاوه بر آن اگر خیلی مشتاق دیدن زندگی حیوان‌ها باشیم می‌توانیم سری به باغ خزندگان هم در همین نزدیکی بزنیم.در این منطقه هم مار پیتون هندی و آفریقایی، مار بوآ (که احتمالا اسم آن را از کتاب شازده کوچولو به یاد دارید)، مار تایلندی و مارهای دیگر کشورها نگهداری می‌شود. البته عقرب، سوسمار بالدار (گونه جدید)، مار دو سر و گوساله دو سر هم از دیگر جذابیت‌های این پارک به شمار می‌روند.
در نهایت اگر هیچ کدام از این پرنده‌ها و خزندگان جذبمان نکرد، می‌توانیم یک بلیط تله‌سیژ بخریم و از بالا نگاهی به این محوطه سبز پارک بیاندازیم.

شماره های تماس با باغ پرندگان اصفهان عبارتند از: