حضرت معصومه(س) را با هنر و رسانه به دختران جوان بشناسانیم

حضرت معصومه ) ص) با پرهیزگاری به مقام تقرب خداوند دست پیدا کردند اما ممکن است برخی از افراد اینگونه تصور کنند که مقام و منزلت حضرت فاطمه معصومه (س) تنها به دلیل خویشاوندی با امام رضا (ع) و امام موسی کاظم (ع) است در حالی که اینگونه نیست بلکه این بانوی گرامی اسلام به دلیل فضیلت های وجودی خودشان نزد خداوند دارای مراتبی هستند و احادیث و زیارت نامه‌هایی درباره ایشان وجود دارد که همگی آن ها بر شان و منزلت این بانوی گرامی اسلام دلالت می کنند . از آنجایی که اول ذی القعده مصادف با میلاد با برکت کریمه اهل بیت (س) و روز دختر است با حجت الاسلام داود صائبی رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان لنجان به گفت و گو نشستیم که در ادامه آن را خواهید خواند.

یکی از سوالات مهم تاریخی، علت سفر حضرت معصومه(س) به ایران است، از دیدگاه جنابعالی علت این سفر چه بوده است؟

همانطور که در تاریخ به ثبت رسیده است، امام رضا(ع) در سال ۲۰۰ هجری به اجبار از طرف مأمون راهی مرو یا همان خراسان امروز شدند، باید توجه داشت پس از شهادت امام کاظم(ع)، فرزندشان حضرت امام رضا(ع) عهده دار سرپرستی خاندان ایشان شدند و حضرت معصومه(س) در آن زمان ۱۰ ساله بودندالبته امام رضا(ع) خواهران دیگری هم داشتند، اما از میان آنها انس بیشتری بین ایشان و حضرت معصومه(س) وجود داشت. در مدت یک سالی که از اقامت ایشان در ایران می گذشت، بارها حضرت معصومه(س) در نامه های خود از دوری و فراق برادر شکوه و شکایت کردند تا اینکه ثامن الحجج(ع) که بیشتر از آن نمی توانستند دوری خواهر را تحمل کنند، نامه ای نوشتند و خواهرشان را به خراسان دعوت کردند. با دعوتنامه امام رضا (ع)، حضرت معصومه (س) به شوق دیدار برادر، مدینه را به قصد مرو ترک کردند. زمانی که ایشان و همراهانشان به ساوه رسیدند، اهالی ساوه که در آن زمان از دشمنان سرسخت اهل بیت (ع) بودند، به کاروان حضرت حمله ور شدند و جنگ سختی درگرفت و همه برادران و برادرزادگان حضرت معصومه به شهادت رسیدند. به عقیده برخی از مورخان، امامزادگانی چون سیداسحاق، سید ابوالرضا و سیدعلی اصغر در ساوه و هارون بن موسی الکاظم (ع) در اطراف ساوه، جزو همراهان حضرت معصومه (س) بودند که به دستور مأمون به شهادت رسیدند. حضرت معصومه(س) نیز در شهر ساوه بیمار شدند و از آن جایی که قم از دیرباز مرکز شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع) بود، ایشان را به قم آوردند و «موسی بن خزرج» که از شیعیان به شمار می رفت، حضرت معصومه(س) را در سرای خود، منزل داد و در نهایت کریمه اهل بیت(ع) پس از اقامت ۱۷ روزه در قم به دیدار حق شتافتند و در همین شهر نیز به خاک سپرده شدند و امروز بارگاه مطهرشان زیارتگاه همه عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) است .

یکی از مهمترین اهداف سفر حضرت معصومه(س) به ایران تبلیغ و نشر دین است، به نظر شما این سفر چه کارکردهایی را به همراه داشت؟

باید توجه داشت که سفر حضرت فاطمه معصومه(س) به ایران تنها برای دیدار صرف برادرشان حضرت امام رضا(ع) نبود، بلکه آن بانوی بی مثال می خواستند در این مسیر به نشر و تبیین معارف اسلامی بپردازند. ایشان به خوبی می دانستند موقعیت امام رضا (ع) در دستگاه خلافت مأمون، فرصت خوبی برای تبیین ارزش های دینی است، بنابراین در مسیر سفر به ایران از هیچ فرصتی برای تبلیغ امامت و مذهب تشیع فرو گذار نکردند و بر این اساس می توان سفر حضرت معصومه (س) به ایران را سفری زینب گونه تلقی کرد که ضمن برملا کردن ظلم و ستم عباسیان، نقاب از چهره نفاق مأمون برداشت. در زمانی که تبلیغات حکومتی مأمون می خواست از طریق ولایتعهدی، چهره پلید خلافت خو را پاک کند، سفر شخصیت های درجه اول خاندان عصمت و طهارت به ایران همچون حضرت معصومه(س) این تبلیغات را خنثی کرد و شاید به همین دلیل است که سفر حضرت معصومه(س) برای دیدار برادر ناتمام ماند و در نهایت با رحلت شهادت گونه خود، مسیر احیای دین را در جاده ای دیگر طراحی کردند و قم به عنوان مهمترین پایگاه نشر دین تثبیت شد . حضرت فاطمه معصومه عملا نقشی شبیه به بانوی مصیب دیده کرببلا خانم حضرت زینب (س) داشتند که در مسیر دفاع از ولایت و همراهی برادرش ذره ای از حمایت و عشق و علاقه این دو بانو کاسته نشد. لذا باید گفت حضرت فاطمه معصومه(س) در مرحله بالایی از عصمت و طهارت قرار داشتند و همه علم لدنی خود را دایه دار ولایت مداری می‌دانستند و این بانو چه در زمان پدر و چه در زمان برادرشان همچون پروانه ای در اطراف شمع ولایت بوده اند.

به نظر شما چرا به حضرت معصومه (س) لقب محدثه داده شده است؟

همانطور که میدانید متاسفانه حضرت فاطمه معصومه (س) کمتر معرفی شده اند و این در حالی است که درباره شخصیت ایشان جای بجث بسیار است و بنا بر آنچه در روایات و معارف آمده است ایشان از همان دوران کودکی مسلط بر معارف اسلامی بوده اند و به سئوالاتی پاسخ می دادند که مردم برای آن سئوالات به پدر بزرگوارش ایشان مراجعه می کردند و حضرت تشریف نداشتند، بعدا که جواب ایشان بررسی می شد و مطابقت با پاسخ حضرت کاظم (ع) می دادند معلوم می شد که جواب حضرت موسی بن جعفر (ع) هم همین جواب بوده است لذا علت محدثه بودن ایشان چند مطلب می باشد. نخست آنکه ایشان مدرس علوم آل محمد (ص) بوده اند و از همان دوره ۹ سالگی نقل حدیث می کردند و محل مراجعه علماء بوده اند و مهمتر از همه این که آن حضرت درباره مسائل بنیادین مطالب ارزنده ای دارند همانند بحث ولایت؛ مثل بحث توحید و مباحث زیر ساخت های عقیدتی انسان و... و البته محدثه بودن ایشان بیشتر از زمانی شروع شد که افرادی محتاج به پاسخگویی سئوالاتشان بودند و حضرت موسی بن جعفر(ع) نیز در دسترس نبودند و این قصه ادامه داشت تا اینکه حضرت علی بن موسی الرضا نیز به طوس سفر کردند و بحث محدثه بودن ایشان بیشتر جلوه نمایی کرد.

البته همانطور که مطرح شد متاسفانه خیلی ازعموم مردم به خصوص بانوان جامعه از ویژگی‌های شخصیتی این بانوی دارای نبوغ و طاهر آگاهی چندانی ندارند و نقش رسانه‌ها در این زمینه نقش بسیار مهم و حائز اهمیت است که در کنار نشان دادن مراسمات رحلت و ولادت این بانو به ویژگی‌های منحصر به فرد ایشان هم بپردازند.

در جوامع اسلامی همواره مسئله داشتن الگویی ناب برای نسل جوان مطرح است، درباره الگو بودن حضرت فاطمه معصومه (س) برای زنان و دختران جامعه توضیحی بدهید؟

متاسفانه امروزه الگوی خیلی از دختران جوان و نوجوان جامعه ما رفتارهای غرب گرایانه شده است در حالی که ما اسلامی را در اختیار داریم و به آن افتخار می‌کنیم که در قلب آن دختری ولادت یافته است که سرمنشاء بسیاری از کرامات و صفات نیکو و تربیت یافته مکتب اهل بیت است که الگو برداری از این بانوی بزرگ کمتر در بین دختران جامعه ما رواج یافته است .

باید گفت حضرت فاطمه معصومه در چند مطلب برای زنان و دختران ما الگو است؛ عالمه بودن ایشان یکی از نکات مهم است چراکه حضرت از محدثین و مفسرین قرآن بوده اند و علم به ولایت مداری و دانش افزون در موضوعات روز آن زمان باعث شده بود تا این بانوی مکرمه در نزد شیعیان آن زمان از جایگاه رفیعی برخوردار شود و همواره در طول زندانی شدن امام در زندان هارون الرشید، تبلیغ دین و جوابگویی به شبهات و سوالات مردم توسط کریمه اهل بیت حضرت معصومه (س) صورت بگیرد.

وقتی زندگی این کریمه اهل بیت را مطالعه می‌کنیم به بزرگی، موضوع شناسی و مسئولیت پذیری ایشان در برابر دفاع از اسلام و ولایت بر می‌خوریم که نشان از بینش و درک والای حضرت در زندگی دارد چراکه ایشان از مدینه به طوس هجرت می کند و این واقعه تنها یک جنبه عاطفی نداشته است و در روایات آمده است که حضرت برای دفاع از ولایت به طرف طوس حرکت کرده اند و علی بن موسی الرضا(ع) قبل از برادر بودن ولیّ ایشان بوده است و دفاع از ولایت یک الگویی هست برای بانوان امروز که توجه کنند. و امروزه زنان و دختران جامعه ما باید در برابر نفوذ دشمن از خود مقاومت و ایستادگی بیشتری نشان دهند تا نگذارند عصمت فاطمی خدای ناکرده خدشه دار شود .

عفاف و حجاب ایشان یکی دیگر از نکات مهم شخصیت والای حضرت معصومه(س) است ایشان با وجود این که در شرایط اجتماعی و سیاسی خاصی قرار داشتند، اما عفت و پاکدامنی خود را حفظ کردند از سوی دیگر ایشان با تمام سختی ها و درگیری که در طول سفر مخصوصا درساوه بر ایشان وارد شد اول دستوری که به خانم های همراهشان دادند مسئله حفظ حجاب است. با مطالعه زندگی بانوان بزرگواری چون حضرت فاطمه(س)، حضرت خدیجه(س) و حضرت فاطمه معصومه(س) در می یابیم که ارزش و جایگاه بانوان به حفظ پاکدامنی و عفت است؛ این بزرگوران چون پاکدامن و عفیف بودن، ماندگار و ارزشمند شده اند .

یکی دیگر از شاخصه های حضرت فاطمه معصومه(س) عبادت فراوان ایشان بود، همانطور که در بسیاری از منابع شیعی ذکر شده، ایشان به عبادت توجه ویژه داشتند و همواره در حال عبادت بودند . باید توجه داشت مقام عصمت خاص انبیاء و اولیای خداست اما حضرت معصومه(س) چون از لحاظ تقوا و پاکدامنی و عبادت به درجه اعلایی رسیده بودند، حضرت امام رضا(ع) به ایشان لقب معصومه را داده اند .

آنچه باید به آن توجه داشته باشیم و می تواند بعنوان بارزترین فضیلت حضرت معصومه باشد، مقام شفاعت ایشان است، مقام شفاعت به هرکسی داده نمی شود، اما ایشان به واسطه نزدیکی خودشان به اهل بیت، تربیت در دامان امام زمان خودشان و عبادت خالصانه به این درجه دست پیدا کردند . اینها نمونه های کوچکی از فضیلت های حضرت فاطمه معصومه(س) است، هرچند برای معرفی ایشان باید کتابها نوشت و سخنرانی ها کرد، هر کدام از این فضیلت های جای بحث ویژه و مطالعه و تحقیق دارد و اگر دختران ما موقعیت شناس باشند می توانند در سایه این مطالعات به جایگاه واقعی خودشان برسند .

دختر نمونه در اندیشه اسلامی چه ویژگی هایی دارد؟

عفیفه بودن و و حیا داشتن از ویژگی های دختر نمونه است و باید گفت دختر از نظر مسائل ارزشی ارزشمندتر از پسر جلوه می کنند و از این جهت است که امروز دختران و جوانان ما مورد تهاجم فرهنگی هستند، اگر دختران ما بدنبال پیدا کردن الگوی مناسب نباشند در گرداب این تبلیغات و تهاجم های فرهنگی غرق می شوند. لذا باید گفت راهی که می تواند دختران ما را به رشد و شکوفایی برساند، شناخت این الگوهای کامل و نمونه اسلامی است. اگر دختران ما اول خود را بشناسند و بعد به دنبال الگوهای مناسب خود بگردند جامعه بسوی روشنایی رهنمون می شود، دختران ما نقش مهمی در اجتماع دارند، اگر دختری طبق اصول اسلامی تربیت شود می تواند خدمات زیادی را به جامعه داشته باشد و ما باید سعی کنیم این الگوهای رفتاری را در جامعه ترویج دهیم