توسعه و رونق گردشگری با برگزاری تورهای هدفمند گردشگری

سمیه مسرور-اصفهان امروز: اینجا اصفهان معروف به نصف جهان است. اینکه نیمی از جهان در دل مرکز ایران گنجانده‌شده باشد، حداقل برای ما اصفهانی‌ها چیز عجیبی نیست. بیش از بیست هزار اثر تاریخی و میراث فرهنگی غنی و زیبایی‌های بی‌بدیل در معماری، استان اصفهان را از سایر کشور و حتی دنیا متمایز ساخته است. این استان آن‌قدر جاذبه‌های گردشگری دارد که می‌تواند با پرداختن به آن‌ها، به‌تنهایی کاهش درآمد ناشی از خشک‌سالی را در حوزه صنعت و کشاورزی جبران کند. اصفهان و کاشان دو مقصد بزرگ گردشگری هستند. در دولت تدبیر و امید و با تغییرات اساسی در سیاست خارجی ایران، پرداختن به صنعت گردشگری در دستور کار قرار گرفت و طبق گفته‌های استاندار و مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان شاهد رشد 400 درصدی صنعت گردشگری خارجی در چهار سال اخیر و به‌ویژه بعد از برجام بوده‌ایم.

استفاده از ظرفیت‌ها

برای توسعه و رونق گردشگری، جدای از تجهیز و توسعه زیرساخت‌ها، لازم است ظرفیت‌های موجود شناسایی و امکان استفاده از آن‌ها با شرایط موجود موردبررسی واقع شود. بازدید از اماکن تاریخی کمتر شناخته‌شده، برگزاری تورهای هدفمند گردشگری، توسعه اقامتگاه‌های بوم گردی در کنار توجه به زیرساخت‌های لازم برای رونق صنعت گردشگری می‌تواند، درآمد ارزی فراوانی را برای استان اصفهان به همراه داشته باشد. افزایش بوم گردی در اصفهان در طول چهار سال گذشته، توانسته افق‌های روشنی را پیش روی کسب درآمد پایدار از صنعت سبز گردشگری پیش روی مسئولان و اهالی شهرها و روستاها ترسیم کند. بااین‌حال نباید از کمبود زیرساخت‌ها غافل شد و از سوی دیگر به برگزاری تورهای هدفمند بی‌توجهی کرد.

تورهای گردشگری هدفمند

به نقل از روابط عمومی بنیاد سعدی به‌تازگی 121 مهمان خارجی حاضر در هشتاد و چهارمین دوره دانش‌افزایی زبان و ادبیات فارسی به دو شهر اصفهان و کاشان سفرکرده‌اند. خواسته یا ناخواسته این‌یک تور گردشگری هدفمند تلقی می‌شود که طیف خاصی را درگیر جاذبه‌های گردشگری اصفهان و کاشان کرده و بازدیدکنندگان می‌توانند به‌عنوان سفیران فرهنگی ما، مبلغ گردشگری در اصفهان و کاشان شوند. آشنایی و تسلط این گردشگران به زبان فارسی، نیز می‌تواند امتیاز ویژه‌ای را در اطلاع‌رسانی شایسته از جاذبه‌های گردشگری اصفهان داشته باشد. این تعداد مهمان از 44 کشور جهان به کاشان و اصفهان سفرکرده بودند و با دیدن معماری خانه‌های قدیمی، وجود آب‌انبارهای بزرگ و آثار تاریخی و فرهنگی این دو شهر محصور جاذبه‌های دیدنی این شهرها شدند.

کشور کوچک باستانی

این فارسی آموزان که هرکدام از دیاری بافرهنگ و تاریخی خاص قدم به کشور ایران گذاشته‌اند، در بازدید از اماکن تاریخی کاشان با تمجید از فراوانی این مراکز در یک شهر، از کاشان به‌عنوان یک کشور کوچک باستانی یادکردند. خانه‌های تاریخی بروجردی‌ها و طباطبایی‌ها اولین مقصد فارسی آموزان بود که با استقبال خوب آن‌ها همراه شد. گرمی هوا و شلوغی اماکن، هیچ‌کدام از حوصله گروه برای پرس‌وجو از سابقه و شیوه ساخت این عمارت ها کم نکرد و علیرغم توضیحات شخص راهنما دقایق زیادی صرف پاسخگویی به سؤالات این بازدیدکنندگان شد.

کشف شباهت‌ها

یکی از مزیت‌های برگزاری تورهای گردشگری هدفمند به‌ویژه برای شیفتگان زبان پارسی این است که گردشگران می‌توانند با زبان مادری ما به توصیف جاذبه‌های گردشگری و کشف شباهت‌های بین میراث فرهنگی قوم‌های مختلف بپردازند. ایمان شریف، دانشجوی دکتری رشته معماری اعزامی از تونس، یکی از فارسی آموزانی بود که به‌طور تخصصی روی معماری ایرانی و اسلامی مطالعاتی داشته و معتقد است بناهای تاریخی موجود در جنوب کشور آفریقایی تونس شباهت‌هایی با معماری ایرانی دارد. این پارسی آموز می‌گوید: بر اساس تحقیقاتم گنبد و نقوش محرابی شکل شاه‌نشین‌های ایرانی از مختصات معماری ایرانی است و شباهت‌های زیادی در ساخت خانه‌های آجری، تهیه درهای چوبی از جنس درخت خرما و حتی نوع سنگفرش خانه‌ها بین ایرانی‌ها و تونسی‌ها وجود دارد، اما توجه به هلال‌های ورودی موجود در هر عمارت و همچنین توجه به حوض آب در حیاط هر خانه ازجمله ویژگی‌های منحصربه‌فرد معماری ایرانی است.

معماری خانه‌های ایرانی

دانشجوی اعزامی از دانشگاه ناپل یکی دیگر از پارسی آموزانی بود که به معماری ایرانی نگاهی موشکافانه داشت. وی با تمجید از معماری ایرانی در رشد شخصیتی ساکنان آن می‌افزاید: در خانه‌های ایرانی مهمان جایگاه خاصی دارد، سرویس بهداشتی در خارج از نشیمن قرار دارد، خانه با نور طبیعی تزیین و روشن می‌شود، حیاط و آب موجود در حوض آن ازجمله ملزومات هر خانه ایرانی به شمار می‌روند. هرچند می‌دانم امروز فرهنگ غربی آپارتمان‌نشینی اینجا هم بسیار رایج شده است. این مهمان ایتالیایی با برشماری جاذبه‌های توریستی عمارت طباطبایی در سطح جهانی افزود: در این گرمای تابستان و در این وقت روز (ظهر) برایم جالب بود زیر تابش شعله‌های جهنمی خورشید و در این هوای کویری تنها وقتی از دالان‌های یک‌خانه در کاشان می‌گذرید چشمت به یک بنای زیبا باز می‌شود و ناگهان کاهش دما را احساس می‌کنید. پس از بازدید از خانه طباطبایی‌ها، میهمانان به‌قصد صرف ناهار، به امام‌زاده ابراهیم، از نوادگان امام هفتم (ع) رفتند.

شگفتی از وجود آب‌انبارهای بزرگ

شهر تاریخی و زیرزمینی «اویی» از دیگر مکان‌هایی بود که در شهر کاشان بسیار موردتوجه پارسی آموزان قرار گرفت. آن‌ها در این بازدید با اشاره به تأثیر بلایای طبیعی در تخریب آثار زیرزمینی، از وجود آب‌انبارهای بزرگ موجود در ایران اظهار شگفتی کردند. دانشجویی از کشور اوکراین وجود شهری با قدمت هزار و 500 سال را در کاشان مهمترین جاذبه این شهرستان اعلام کرد ه و می‌گوید: در دل کویر سوزان از ورودی یک درب کوچک که وارد می‌شوی با زیر پا گذاشتن 45 پله سنگی ناگهان متوجه می‌شوی در عمق 14 متری زمین قرار داری. محلی که سال‌های نه‌چندان دور محل ذخیره آب آشامیدنی مردمان این منطقه بود. ایستادن درجایی که سال‌ها پر از آب بود به آدم حس عجیبی دست می‌دهد. مهمانی از کشور عراق که دانشجوی مقطع دکتری زبان و ادبیات پارسی است ساخت بنایی زیرزمینی با استفاده از ساروج را از نشانه‌های دوستی مردم ایران با طبیعت مطرح می‌کند و اعتقاد دارد: ساروج یا همان ملاطی که از تلفیق آهک، سفیده تخم‌مرغ، خاک رس و الیاف گیاهی تشکیل می‌شود به هر بنای گلی جان می‌بخشد. می‌گویند تا دهه‌های پیش آب‌انبار این محل هم دایر بوده و آب آشامیدنی مردم از این محل تأمین می‌شده است. محلی که بعد از خشکسالی این مناطق کویری باز به‌عنوان پناهگاهی امن، جان‌پناه مردم آران و بیدگل از تیرس غارت‌های تمام‌نشدنی تاریخ بود.

جاذبه‌های مغفول مانده

توجه به جاذبه‌هایی همچون آب‌انبارها، خانه‌های قدیمی که با معماری منحصربه‌فرد خود، توانسته بودند بر گرمای سوزان کویر غلبه کنند و همچنین میراث فرهنگی ناملموس ما ازجمله جاذبه‌هایی بود که در ادوار گذشته بسیار مغفول مانده و در چهار سال گذشته توجه ویژه‌ای به آن شده است. به‌طوری‌که در ورزنه یک آب‌انبار قدیمی به رستوران و اقامتگاه بوم گردی تبدیل‌شده و توانسته در جذب گردشگر و کسب درآمد از صنعت گردشگری موفق ظاهر شود. باید قدر ظرفیت‌های موجود را بدانیم و با برنامه‌ریزی صحیح آنها را به فرصت کسب درآمد از صنعت سازگار با محیط‌زیست که همانا گردشگری است تبدیل کنیم.