همه چیز از کتاب نخواندن خانواده شروع می͏ شود

 

24 آبان ماه روز کتاب و کتابخوانی است. این روز و هفته آن که نام کتاب را با خود دارد، فرصتی است تا دوباره درباره اهمیت کتاب و جایگاه کتابخوانی صحبت کنیم. تاریخ فرهنگ اصفهان که همراه با حضور اندیشمندان و علما، وجود مدارس علمیه و نگارش هزاران کتاب را در خود دارد، تاریخی پر از زیبایی و همراه با درخشش جاودانه است. با این وجود و در چنین شهری که بی شک باید نصف جهان کتاب هم باشد، کتاب و کتابخوانی از جایگاه واقعی خود برخوردار نیست. نویسندگان و مولفان آثار مکتوب، خود باید قضاوت کنند که چرا داستان کتاب و کتابخوانی به اینجا رسیده است. برای یافتن پاسخ این عزیزان سری به بایگانی گفتگوهای خودمان زدیم. در طول سه سال گذشته و از میان بیش از صد گفتگو با نویسندگان و شاعران مختلف از سراسر کشور، سراغ پاسخ های نویسندگان و شاعران اصفهانی رفتیم. از آنها پرسیده بودیم که «شما دلیل کم خواندن کتاب در جامعه را چه می‌دانید؟ سهم نویسندگان و شعرا در این‌ بین چقدر است؟». در این متن سراغ نظرات فاطمه نصر، مریم کلباسی، عباسعلی صالحی، سمیه سمساریلر، لیلا میرباقری، پرویز حسینی، فریده لشنی، آزیتا مسجدی، مریم معینی، محمد پورگِردی و فریبا نساج پور رفته ایم. با هم پاسخ این نویسندگان و شاعران را به ترتیب زمان پاسخ از قدیم به جدید می خوانیم:

-فاطمه نصر، شاعر:

من هنوز هم به‌درستی  دلیل اینکه مردم نسبت به کتاب و کتاب‌خوانی بی مهر هستند را نمی‌فهمم ... متأسفانه مردم ما یک‌صدم غذای جسم برای غذای روحشان ارزش قایل نیستند که این بسیار تأسف‌بار است شاید باید از کودکی فرزندانمان را با کتاب و کتاب‌خوانی آشنا کنیم باید کتاب‌خوانی از کودکی فرهنگ‌سازی شود شاید نسل‌های بعدی جبران این خسارت را بکنند.

 

-مریم کرباسی، شاعر:

بخشی از این مشکلات به کتاب نخواندن خانواده بازمی‌گردد. وقتی خواندن کتاب یک امر روزمره محسوب شود آن‌گاه جامعه به خودآگاهی خواهد رسید و نسبت به مسائل پیرامون خود بی‌تفاوت نخواهد بود. شاعران و نویسندگان تولیدات ادبی خود را انجام می‌دهند ولی این متولیان ادبی و فرهنگی کشور هستند که باید با حمایت‌های خود این آثار را با کم‌ترین هزینه در اختیار جامعه قرار دهند که متأسفانه چنین نیست.

 

-عباسعلی صالحی، مترجم:

عوامل زیادی باعث می͏شوند تا سرانه مطالعه کتاب در یک جامعه پایین بیاید. در کنار همه عوامل، به نظرم در وهله اول همه چیز از خانواده شروع می͏شود و پدر و مادر. کودکی که در خانواده پدر و مادری کتاب‌خوان دارد، معمولا از کتاب روگردان نخواهد شد. بدیهی است که لازم است از نویسندگان و مترجمان و ناشران ویژه آثار کودک - نوجوان در این راه دوچندان حمایت مالی و معنوی کرد.

 

  -سمیه سمساریلر، نویسنده و مترجم:

اگر کم می‌خوانند لابد کار دیگری که برایشان مهم‌تر یا جذاب‌تر است را  انجام می‌دهند. من هیچ‌وقت نخوانده‌ام که بیش‌تر خوانده باشم. از این‌که دوست داشته‌ خودم را برای دیگران تجویز کنم هم خوشم نمی‌آید. به ترویج کتاب‌خوانی هم باور ندارم. ترویج کتاب‌خوانی نمی‌کنیم. گمانم جملات دستوری یا فرمایشی اگر قرار بود میل و اشتیاقی بیافریند شاهد صحنه‌های متفاوت‌تری در جامعه بودیم. یادم نمی‌آید به کسی گفته باشم کتاب بخواند؛ اما دوست دارم از مردم بپرسم دوست دارند چه فعالیتی انجام بدهند؟ آیا سؤال خاصی در ذهنشان هست؟ جواب سؤال‌هایشان را کجا پیدا می‌کنند؟ و ازاین‌دست. سهم من نویسنده این است که به‌جای این‌که فکر کنم چرا نمی‌خوانند، کار کنم و مختصات خودم و جامعه‌ام را در بستر زمان و مکان بهتر و بهتر بشناسم. از خودم بپرسم آیا متنی که می‌نویسم خواندنی است؟ چرا می‌نویسم؟

 

-لیلا میرباقری، نویسنده:

دلیل اصلی را آموزش‌وپرورش و خانواده می‌بینم بعد نویسنده. ولی نویسنده هم باید مطابق با زمان و سلیقه و فهم جامعه پیش برود.

 

- پرویز حسینی؛ شاعر، مترجم و منتقد:

سهم مؤلف از کتاب که نهایت ۲۰ نسخه از کتابش است که رویش نمی‌شود بفروشد و همه هدیه داده می‌شود. مردم هم که به علت مشکلات اقتصادی و گرانی کتاب آن را از سبد خرید خود حذف کرده‌اند.

 

- فریده لشنی، نویسنده و شاعر:

با وجود مشغله‌های زندگی، کتاب نوعی فراغت حال و رهایی در دنیای ناشناخته‌ها و حرف‌های تازه است. ولی جامعه ما بافرهنگ کتاب‌خوانی بیگانه است و رسانه‌ها هم در این مورد کاری انجام نمی‌دهند البته فضای مجازی به نظرم سهم بسیار زیادی در شکل‌گیری این مسئله دارد. نویسندگان سهم مهمی در این مورد دارند با ارائه کارهای ناب و آثار واقعی و جذاب، می‌توانند کتاب‌خوانی را گسترش دهند.

 

-آزیتا مسجدی اصفهانی

از نگاه من بشتر این در بستر جامعه و به وسیله تشویق و آگاهی که باید انجام بشود تا یک فرد از کودکی کتاب خوانی را محوریت زندگی خود قرار دهد که انجام نمی شود، وگرنه خود به خود نمی توان به افراد یک جامعه ایراد کتاب خوان نبودن را وارد کرد. شاید بهتر هست که نویسنده هم فرزند زمانه اش باشد و بنویسد.

 

-مریم معینی، نویسنده:

به نظر من الان کتاب متولیانی دارد که سعی می کنند تفکر خودشان را به خواننده القا کنند که این به خوانندگان کتاب آسیب می رساند و سطح مطالعه را پایین می آورد.

 

_ محمد پورگِردی، نویسنده داستان و فیلمنامه:

مولفان و ناشران سهم بسیار کمی دارند. نظام سیاسی و نظام آموزش و پروش بیشترین تاثیر را دارند. اینکه از طریقِ نگارش و انتخاب بهترین گزینه ها و شیوه ها در کتابهای درسی، بتوان بچه ها را از کتاب گریزان نکرد بهترین درمان و پیشنهاد برای خوانش کتاب است.

 

-فریبا نساج پور ، داستان نویس:

دغدغه های بی شمار زندگی مردم، از بین رفتن ارزش های معنوی و فضای مجازی جای خالی کتاب را پر کرده است.