آزادسازی در انحصار!
با نزدیک‌شدن به تعطیلات چند روزه در هفته آینده، نرخ بلیت پروازهای داخلی افزایش یافت ملاك قيمت بليت هواپيما نرخي است كه شركت هواپيمايي روي سايت خود اعلام مي‌كند
گويا قصه آزادسازي نرخ بليت هواپيما در كشور ما و چالشهاي ايجاد شده بر اثر آن سر دراز دارد. اين موضوع چند سالي است كه بازار حمل و نقل هوايي را در كشور با چالش‌ها و بحران‌هاي اساسي روبه‌رو كرده است.
به گونه‌اي كه در زمان‌هاي پيك سفر يافتن بليت هواپيما با قيمتي معقول بسيار سخت و در برخي موارد امكان‌پذير نيست.
شايد تا پيش از آزادسازي نرخ بليت هواپيما با مشكلاتي اينچنين مواجه نبوديم. البته در كشورهاي پيشرفته دنيا نيز نرخ‌هاي متنوعي براي بليت‌هاي هواپيما وجود دارد اما به عقيده برخي كارشناسان آنچه كه تحت عنوان آزادسازي نرخ بليت هواپيما در كشور ما اتفاق افتاده در واقع آزادسازي نيست و تنها نام اين امر را بر آن قرار داده‌اند. به گفته متوليان اين امر آزادسازي نبايد به معناي افزايش قيمت‌ها باشد اما آنچه در اين چند سال مشاهده شده، تنها افزايش قيمت‌بليت‌ها به صورت غير معقول و سرسام آور بوده‌است؛ به گونه‌اي كه محاسبات مردم را نيز با چالشهاي اساسي مواجه ساخته است.
جالب اينجاست كه يكي از اهداف آزادسازي نرخ بليت هواپيما توسط متوليان آن ارتقاي كيفيت خدمات ايرلاين‌ها و همچنين ارتقاي ايمني پروازها بيان مي‌شود؛ در حالي كه كمترين مشكل موجود در سفرهاي هوايي بحث تاخيرهاي پروازي است كه به شكل گسترده‌اي در كشور ما مشاهده مي‌شود و به نوعي مي‌توان گفت پس از آزادسازي نرخ بليت هواپيما در واقع هيچ گونه افزايش خدمات يا ارتقاي كيفيتي در پروازها اتفاق نيفتاده است. طبق گزارش‌هاي رسيده بر این اساس برای تعطیلات پیش‌ِرو بلیت مقاصد پروازی پُرتقاضا برای مسافران از جمله مشهد، کیش و... در روزهای اخیر بسيارافزایش یافته، به‌گونه‌اي که صدای برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی را نیز درآورده است. سکینه الماسی، نماینده عسلویه در مجلس چند روز پیش از قیمت 800 هزار تومانی بلیت تهران‌ـ‌بوشهر انتقاد کرده و خطاب به وزیر راه و شهرسازی گفته بود: «این سرویس‌دهی با این‌همه بی‌نظمی و تاخیر و به‌هم‌ریختگی زیبنده انسان نیست. قیمت بلیت هواپیما در کشورهای همسایه را استعلام کنید تا بدانید در حوزه کاری شما چه به روزگار بوشهری‌ها آمده است».
با آزادسازي، اختيارات مردم در استفاده از امكانات هوايي بيشتر شده است
رضا جعفر زاده
سخنگوي سازمان هواپيمايي كشوري
در حال حاضر بليت‌هاي هواپيما با قيمت‌هاي متفاوتي براي مسافران در دسترس است. نرخ بليت هواپيما تكليفي نيست و از طرف سازمان هواپيمايي كشوري تعيين نمي‌شود اما براي قيمت آن ملاك وجود دارد و ملاك آن نرخي است كه شركت هواپيمايي روي سايت خود اعلام مي‌كند. به شركت‌هاي هواپيمايي توصيه شده كه نحوه توزيع بليت‌هاي خود را مديريت كنند و سازمان هواپيمايي كشوري نيز بر آن‌ها نظارت عاليه دارد. اگر نرخ بليتي كه شركت هواپيمايي اعلام مي‌كند بالاتر از آنچه باشد كه واسطه‌ها به فروش مي‌رسانند، به طور حتم تخلف است. نحوه رسيدگي به تخلفات نيز از طريق سايت سازمان هواپيمايي كشوري است. توصيه ما به متقاضيان بليت هواپيما اين است كه از مراكز معتبر و مجاز بليت‌هاي خود را به خصوص در زمان‌هاي پيك پروازي خريداري كنند . همان‌طور كه گفته شد تخلف زماني صورت مي‌گيرد كه شركت هواپيمايي بليت‌ها را بالاتر از نرخي كه اعلام كرده به فروش برساند. بحث آزادسازي نرخ بليت هواپيما يكي دو دهه پيش در كشورهاي پيشرفته دنيا انجام شده است. آنچه كه درباره آزادسازي نرخ بليت هواپيما در كشور ما انجام شده، بندي از قانون بوده كه طبق برنامه پنجم توسعه به تصويب رسيده و در
واقع اين قانون براي سازمان هواپيمايي كشورلازم الاجرا بوده و آن را به شركت‌هاي هواپيمايي ابلاغ كرده است. اين قانون با اين هدف به تصويب رسيده كه شركت‌هاي هواپيمايي به عنوان بنگاه‌هاي اقتصادي بايد بر اساس كسب و كار بازار به رقابت بپردازند و همچنين براي ورود به رقابت از اختيارات متقاضيان نيز استفاده كنند؛ يعني به گونه‌اي باشد كه براي نرخ‌گذاري اختيار در دست دستگاه‌هاي نظارتي نباشد و مردم صاحب اختيار باشند كه با چه نرخ و چه زماني مسافرت كنند و ديگر اينكه به مرحله‌اي برسيم كه شركت‌هاي هواپيمايي بتوانند با خدمات بهتر و مناسب‌تر به جذب مسافر بپردازند. در اصل به جاي سياست‌هاي تكليفي به سمت كسب و كار بازار پيش برويم . فضا را رقابتي كنيم. نتيجه آزادسازي نرخ بليت هواپيما اين بود كه اختيار مردم بيشتر شد و بليت‌ها به صورت گسترده‌تري در اختيار مردم قرار گرفت. در اين ميان محور مهمي هم كه وجود دارد، بحث ايمني پروازهاست كه شركت‌ها بايد قدرت اقتصادي براي اين كار داشته باشند و بتوانند بر اساس كشش بازار نرخ بليت‌هاي خود را تعيين كنند. البته اين نكته را نيز بايد گفت كه ورود به رقابت و پروسه آزادسازي نياز به زمان دارد. حركت به
سمت توسعه آغاز شده اما زمان مي‌برد تا به مراحل مطلوب برسيم اما چاره اي به جز عبور از اين مسير و اين مرحله وجود نداشت و در تمام دنيا نيز از همين مسير عبور كرده‌اند و آزادسازي را به آزمون و خطا گذاشته‌اند و ديگر نيازي به آزمودن ما نيست. پيش از آزادسازي سرويس‌دهي هواپيماها تفاوتي نداشت و تنها يك نرخ تعيين شده وجود داشت و شركت‌ها انگيزه‌اي براي ارتقا ي خدمات خود نداشتند. در درازمدت نيز آزادسازي نرخ بليت هواپيما به معناي افزايش قيمت نيست و در حال حاضر نرخ‌هاي پايين‌تر از حد تصور نيزوجود دارد. در واقع اختيارات مردم در اين شرايط براي استفاده از امكانات بخش هوايي بيشتر شده است.
آنچه در كشور ما اتفاق افتاده، آزادسازي نيست
امير هاتفي
عضو انجمن صنفي دفاتر خدمات هوايي و گردشگري
نحوه قيمت‌گذاري و خريد و فروش بليت‌هاي هواپيما در حال حاضر در كشور ما به اين شكل است كه يك دفتر خدمات مسافرتي با يك ايرلاين هماهنگي انجام مي‌دهد و صندلي‌هاي پروازي اين ايرلاين‌را براي مثال به مدت يك سال در مسيرهاي پروازي شلوغ اجاره يا چارت مي‌كند و پروازهايي را كه چارت مي‌شود در سيستم رزرويشن فروش بليت‌هايي كه به شكل خصوصي راه‌اندازي شده به معرض فروش مي‌گذارند؛ به طور مثال هواپيمايي آسمان 90 درصد بليت‌هاي پروازي خود در مسير مشهد را به اين دفتر ارائه داده و 10درصد آن را نيز به سيستم اسكجوال روي سيستم آژانس‌ها براي فروش مي‌گذارد. حالا به عقب رجوع مي‌كنيم، آژانس مورد نظر آن 90 درصد بليت‌هايي را كه دريافت كرده در طول سال براي فروش ارائه مي دهد و در زمان‌هايي كه مسافر وجود ندارد، بليت را به قيمت ارزان مي‌فروشد اما در زمان پيك سفر كه مسافر زياد است، بليت را با قيمت‌هاي سرسام آور به فروش مي‌رسانند؛ در واقع آنچه به عنوان آزادسازي نرخ بليت هواپيما در كشور ما اجرا شده به اين شكل است؛ در حالي كه آزادسازي به اين معنا نيست. آزادسازي نرخ به اين معناست كه ايرلاين بليت‌هاي خود را در سيستم رزرويشن براي مردم و آژانس‌هاي
مسافرتي باز بگذارد و همه بتوانند آن را خريداري كنند. به اين سيستم بليت‌ها از موني پل بودن بيرون مي آيد.درگذشته به اين شكل بود كه پروازها مديريت مي‌شد. براي مثال مسئول فروش ايران اير اعلام مي‌كرد كه 30 درصد پروازها متعلق به فروش آژانس‌هاي مسافرتي است كه مردم نمي توانستند آن را اينترنتي خريداري كنند و براي كساني بود كه به شكل سنتي بليت خريداري مي‌كردند و 70 درصد باقي روي سيستم رزرويشن بليت‌ها در فضاي اينترنت وجود داشت و ايرلاين‌ها آن را براي فروش در اختيار مردم قرار مي‌دادند. آنچه كه امروز تحت عنوان آزادسازي در كشور ما وجود دارد، تنها اسمي از آن است اما در واقع اين اتفاق نيفتاده بلكه امتياز آن را به دست عده اي داده‌اند كه چارتر پروازها تنها در دست آن‌هاست و به نوعي رانت براي عده‌اي به وجود آمده اما به اسم آزادسازي! هر چقدر هم كه ما گفته‌ايم اين كار اشتباه است، كسي گوش نمي‌دهد زيرا براي‌شان صرف نمي‌كند زيرا ايرلاين‌ها در اين ميان منتفع مي شوند وبليت ها را براي يك سال به چارتر كننده مي‌فروشند و پول آن‌ها را پيشاپيش دريافت مي‌كنند و خيال‌شان از بابت صندلي‌ها راحت است. در واقع تعيين قيمت بليت‌هاي هواپيما در
دست عده‌اي چارتركننده است.در مقطعي نيز صداي دولتمردان درمي آيد اما همين حكايت سال بعد دوباره تكرار مي‌شود. همين الان مي‌بينيم كه در حال ورود به هاي سيزن فروش بليت هواپيما براي تعطيلات هفته آينده هستيم و همين سناريو دوباره در حال تكرار است. مردم از اين وضعيت و اين سناريوهاي تكراري، رانت‌هاي بلوكه شده آماده و معاملات از پيش تعيين شده سالانه خسته شده‌اند.
منبع: روزنامه قانون