داغ گاز بر پیکر صنعت فولاد

نفیسه زمانی نژاد : 440  هزار تن از تولیدات فولاد مبارکه ، 329هزارتن در فولاد هرمزگان و 54 هزارتن هم در مجتمع فولاد سبا میزان تولیدی است که به دلیل خاموشی‌های تابستانه امسال در گروه تولیدی فولاد مبارکه از دست رفت.

خسارتی  که موجب شد حتی باوجود سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و تلاش‌های فراوان شرکت فولاد مبارکه برای مدیریت مصرف و مدیریت بحران درراستای کنترل خسارات و کاهش آسیب‌های ناشی از نا ترازی برق، عدم النفع فولاد مبارکه از قطعی برق به میزان 57 هزار میلیارد ریال برسد.

واما حالا نیز با توجه به فرارسیدن فصول سرد سال ،چالش کمبود گاز برای این شرکت ها ،همانند چند سال گذشته حتی با شدت بیشتر ،همچنان پای برجا است.

در شرایطی که سرمای هوا دلیلی برای افزایش حجم مصرف انرژی می‌شود معمولاً نخستین وشاید آسان‌ترین، تدبیر برای گذر از این نا ترازی‌ها قطع گاز صنایعی است که به‌نوعی چرخ اقتصاد وابسته به آن‌ها است وقابل تأمل آن‌که ناترازی ها هرساله بیشتر و درنتیجه فشار بالاتری بر صنایع به‌ویژه فولادی‌ها وارد می‌آید.

این در حالی است که توجه به تولید محصولات فولادی به معنای ارزش‌افزوده بالاتر برای کشور ، ارزآوری و اشتغال‌زایی است. اما باوجود نا ترازی‌ها واجبار برای قطعی گاز این صنایع نه‌تنها بر روند اهداف اشاره‌شده خلل وارد می‌آید. بلکه چشم‌انداز تولید 55میلیون تن محصولات فولادی که برای سال 1404 در نظر گرفته‌شده بود هم باوجود کمبود انرژی‌هایی چون برق و گاز بدون تحقق خواهد ماند.

از افت تولید تا کاهش صادرات

آن‌گونه که مسئولان فولادی کشور اعلام می‌کنند میزان مصرف گاز این صنایع فقط 5 درصد از کل گاز تولیدی در کشور است.

و عجیب آنکه باوجود همین درصد اندک، همان‌طور که اشاره شد هرساله این صنایع با قطعی گاز ،مواجه و امسال هم  دوباره گرفتار این چالش شده‌اند.

بنا به گفته سلیمی، معاون بهره برداری فولاد مبارکه اوایل فصل پاییز ،محدودیت گاز اعلام شد و این محدودیت‌ها به میزان ۲۵ درصد برای برخی از شرکت‌های هلدینگ مانند فولاد سفید دشت و فولاد هرمزگان از همان مهر ماه آغاز وفولاد مبارکه هم با تاخیر، از آبان ماه وارد محدودیت شده است.

دراین میان،همواره تأکید برآن بوده است با توجه به اهمیت بخش صنعت ، در زمان کمبود منابع انرژی، این صنایع ،تا حد امکان در اولویت  قطع برق و گاز نباشند .چراکه وقفه تولید در صنعت به معنای افت صادرات و متضرر شدن اقتصاد یک کشور است و درنهایت خسارت دهنده  اصلی مردم آن می‌شوند.

حال آنکه محدودیت‌ها به میزانی است که گویا این نوع از تأکیدات و هشدارها فقط درسخن ویا بر روی کاغذ ،بدون استفاده باقی می‌ماند.

حساسیت این جریان تا به حدی است که تقریباً 2 ماه قبل هم ، با توجه به‌پیش بینی‌هایی از رخداد این شرایط برای فولادی‌ها ،انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با اعلام آمادگی در خصوص تأمین گاز صنعت فولاد ،از شرکت ملی گاز درخواست کرد ‌با برگزاری جلساتی، برنامه کارشناسی مشترک بین وزارتخانه‌های نفت، نیرو، صمت و مشارکت این انجمن در خصوص تأمین گاز و برق تولیدکنندگان زنجیره فولاد تهیه شود که بر طبق اخبار موجود ،تاکنون  پاسخی از سوی شرکت ملی گاز داده نشده است.

دراین‌باره بهرام سبحانی رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد با تائید قطع گاز صنایع فولاد به اصفهان امروز می‌گوید: قطع گاز فولادی ها آغاز شده است واحتمالا تا پایان فصل سرما این شرایط  ادامه داشته باشد.همانگونه که در فصل تابستان هم صنایع فولاد با خاموشی برق روبرو بودند.

وبا اشاره به بی برنامگی این قطعی ها تصریح می‌کند : به نظر می‌رسد  باوجود نا ترازی‌ها چاره‌ای هم جز این نبوده است.

او یادآور می‌شود: اگرچه مصرف گاز فولاد از ابتدای زنجیره که سنگ‌آهن است تا انتها چیزی حدود 4 تا 5 درصد است وازسویی هم تولیدات فولاد سهم بالایی را در اقتصاد کشور دارد. اما با توجه به عدم افزایش تولید گاز، نسبت به گذشته و مصرف بیشتر درسطح کشور ،خواه‌ناخواه با کمبود و درنتیجه محدودیت مصرف روبرو هستیم و صنایع  هم جدای از این جریان نمی‌شوند.

مضاف برآنکه درزمان های کمبود ،اولین گزینه برای صرفه‌جویی ،فولادی‌ها هستند که این تصمیم ، ضرر سنگینی را بر صنعت فولاد و البته صنایع وابسته به آن وارد می‌آورد.

این مسئول اظهارمی‌کند: چالش دیگر که پیرو قطعی برق و گاز برای صنایع فولادی‌ها به وجود می‌آید بیکاری هزاران نفری است که در این بخش مشغول به فعالیت اما با قطعی گاز وعدم تولید ، پرداختی‌های آن‌ها نیز با مشکل همراه خواهد بود.

وقابل توجه آنکه در همین شرایط دشوار ،سازمان هایی مانند امور مالیاتی، بیمه تأمین اجتماعی و ... همکاری و مساعدتی با شرکت‌ها و صنایع درگیر با چالش را ندارند.

سبحانی می‌افزاید: اما تأثیر منفی دیگری که نا ترازی‌ها بر صنایع فولاد می‌گذارد تحت تأثیر قرار گرفتن سود موردنظر سهامداران است .به عبارتی وقفه در تولید ،تأثیرات منفی بر بازار سرمایه هم دارد.

او بیان می‌کند : تا زمانی که با مشکلاتی مانند نا ترازی‌ها روبرو نبودیم در ردیف بزرگ‌ترین تولیدکنندگان  فولاد جهان قرار داشتیم. اما چند سال است که باوجود کمبود برق در فصل گرم  و کمبود گاز در فصل سرد، تولید ،تحت تأثیر ورتبه ماهم تحت‌الشعاع این ماجرا قرارگرفته است.

در پایان این مسئول می‌گوید :تولید 55 میلیون تن فولاد تا افق 1404 یک هدف‌گذاری بود که اگر موانعی مانند تأمین انرژی و همچنین چالش‌های ارزی وجود نداشت امکان دستیابی به آن آسان بود.

عبور از نسخه‌های موقت برای رفع نا ترازی‌ها

نا ترازی‌های انرژی در کشور، کاملاً واضح و خبرها ،گفته‌ها و شنیده‌ها نیز نسبت به این موضوع ،فراوان است.

از سویی محدودیت‌های برقی دربهار و تابستان و طولانی شدن دوران آن وازطرفی هم محدودیت‌های گازی پاییز و زمستان که احتمال می‌رود باوجود زمستان سرد و خشک امسال ، تا زمان بیشتری هم به طول انجامد.

تنگنایی که برای صنایع به‌خصوص فولادی‌ها بسیار زجرآور و آسیب‌زا است.

اما کارشناسان و فعالان این حوزه هرکدام از دلایلی نام می‌برند که این چالش را ایجاد و شدت بخشیده است. برخی معتقدند اصلی‌ترین دلیل برای کمبود گاز در کشور به مشکلات ساختاری و مدیریتی بازمی‌گردد وتاکید برآن دارند که دولت و بخش خصوصی در این راستا همراهی وهمیاری لازم و کافی را نداشته‌اند.

عده‌ای هم سرمایه‌گذاری ناکافی در پروژه‌های توسعه میادین گازی و نوسازی زیرساخت‌ها را عامل مهم دانسته که با تحریم ها پیوند می خورد.

قطعاً تجهیزات وقطعات فرسوده وقدیمی موجب مصرف گاز بیشتر شده و نه‌ فقط مؤثر بر نا ترازی بلکه  منجر به خاموشی‌ها و قطع گاز هم می‌شود.

مورد دیگر راندمان پایین نیروگاه‌ها است که حدود 32‌درصد و موجب اتلاف بخش زیادی از گاز مصرفی می‌شود.

دراین حال دیدگاه غالب آن است که قطعی‌های انرژی برای بخش خانگی ،کشاورزی و صنعت نسخه‌های موقتی است که شاید در زمان اندک، چاره‌ساز باشد. برای درمان واقعی لازم است ضمن فراهم‌سازی شرایط موردنیاز درجهت تأمین گاز  به بهینه‌سازی مصرف و کنترل آن در همه‌روزهای سال ودر همِه بخش‌ها از خانگی تا اداری و صنعت توجه شود. چه‌بسا این مورد ،عمده‌ترین دلیلی است که موجب بروز نا ترازی‌ها در کشور ما شده است.