متامفتامین : حقایق ، اثرات و خطرات سلامتی
متامفتامین ماده ای محرک و اعتیاد آور است که با افزایش ترشح هورمون دوپامین و نوراپی نفرین احساس سرخوشی و شادی را در فرد مصرف کننده ایجاد می کنند. این ویژگی متامفتامین موجب شده است تا قشر های مختلف جامعه به خصوص جوانان در سطح ضعیف، به مصرف آن روی آورند.
متامفتامین چیست؟
متامفتامین نوعی ماده ی مخدر و اعتیاد آور است که به اشکال مختلف نظیر قرص، مایع و شیشه تولید می شود. شکل شیشه ای متامفتامین همانند پودر های زبر کریستال است که از طریق استشمام از راه مجرای بینی یا تزریق مورد استفاده قرار می گیرد.ماده ی متامفتامین در دسته ی مواد محرک قرار می گیرد و در اکثر موارد به صورت دارویی در راستای درمانی اختلالاتی نظیر بیش فعالی تجویز می گردد.
در واقع بهره گیری از متامفتامین برای افرادی که اختلال بیش فعالی و نقص توجه دارند، عاری از عوارض است و به صورت محدود در پزشکی کاربرد دارد. در حالی که مصرف آن بدون توصیه ی پزشک اعتیاد و وابستگی مفرط به وجود می آورد.
از سری نام های دیگر متامفتامین در بازار سیاه می توان به شیشه و کریستال اشاره کرد.
روش های مصرف متامفتامین به صورت خوراکی، تزریق داخل وریدی، تدخین یا کشیدنی و داخل بینی است. مصرف تزریقی متامفتامین به موجب روش های نا ایمن تزریق، احتمال انتقال بیماری هپاتیت ب، اچ آی وی و عفونت لایه های داخلی عضله ی قلب (اندوکاردیت) را افزایش می دهد.
تاریخچه استفاده از متامفتامین
در سال 1893، ماده ی محرک متامفتامین توسط دانشمندی ژاپنی به نام ناگایوشی ناگای تولید شد. در طول جنگ جهانی دوم، سربازان آلمانی، آمریکایی و ژاپنی برای ارتقای انرژی و برطرف سازی خستگی های ناشی از جنگ از ماده متامفتامین استفاده می کردند.پس از اتمام جنگ، مابقی ماده ی متامفتامین از سوی مردم ژاپن مورد استقبال قرار گرفت و نوعی همه گیری گسترش یافت. دولت ژاپن با مشاهده ی عوارض متامفتامین، مصرف آن را ممنوع اعلام کرد.
عناصر سازنده ی متامفتامین
مؤلفه ی اصلی و سازنده ی ماده ی محرک متامفتامین، آمفتامین است. تأثیرات شیمیایی متامفتامین، از آمفتامین نشأت می گیرد.اشکال آمفتامین ها شبیه به بلور های شیشه ای پودری و سفید رنگی هستند که اغلب در مزه های تلخ و بدون بو در دسترس می باشند.
به طور کلی دو نوع روش برای تهیه ی آمفتامین وجود دارد. روش اول نوعی احیا سازی سودوافدرین است که از سنتز فسفر قرمز به دست می آید.
روش دوم نیز نوعی ترکیب شیمیایی است که از موادی با عناوین متیل آمین و فنیل استیک اسید بهره گرفته می شود. همچنین در اکثر موارد شیشه (نوعی از ماده ی مخدر متامفتامین) از تبلور مجدد پودر ماده ی محرک در ایزو پروپانول، اتانوا و متانول تولید می شود.
مواد محرک داروهای شیمیایی هستند که دستگاه عصبی مرکزی را تحریک می کنند و سایدو اکتیو نام دارند.
از عنصر متامفتامین در تهیه ی قرص اکس، نوشابه های الکلی و غیر الکلی استفاده می شود.
نشانه ها و عوارض مصرف ماده ی محرک متامفتامین
متامفتامین نوعی ماده به نام دوپامین و نوراپی نفرین را در مغز ترشح می کند، این مواد موظف به ایجاد احساس لذت در مغز هستند. بدین جهت فرد پس از مصرف متامفتامین احساس شادی مفرط و سرخوشی می کند.لازم به ذکر است که مکانیزم بدن به مرور زمان در برابر مواد سازنده ی متامفتامین واکنش نشان می دهد و با ارتقای تحمل بدنی، فرد را مجبور به مصرف دوز های بالاتر ماده ی محرک می سازد. در طی این روند، فرایند اعتیاد آغاز می گردد.
متامفتامین با ورود به سیستم عصب مرکزی موجب آزاد سازی انتقال دهنده های عصبی دوپامین در مغز می گردد. در طی این روند، سلول های مغزی تحریک می شوند و حرکات جسمانی فرد نوعی حالت تهاجمی به خود می گیرد.
با مصرف ماده ی متامفتامین فعالیت فیزیکی فرد تغییر پیدا می کند و نوعی هیجان زدگی، بی تابی، کاهش اشتها و سخن گفتن های بیهوده و تند به وجود می آید.
یکی از عوارض های روانی مصرف متامفتامین که در میان مصرف کنندگان آن به وفور مشاهده می شود، بیماری روانی شبیه به اسکیزوفرنی می باشد. این اختلال شامل پرخاشگری، بدبینی، توهّمات بینایی و شنوایی می گردد.
اختلال در سیستم عصبی از عوارض متامفتامین
متامفتامین تأثیر مخرب و بلند مدتی در بدن انسان ایجاد می کند و به موجب سموم بسیار بالایی که دارد، روند سیستم عصبی فرد را مختل می سازد. به طور کلی، اثرات تخریب کننده ی متامفتامین بر روی سلامت عمومی بسیار گسترده است.یکی از تغییراتی که متامفتامین در سیستم فیزیولوژیک چند گانه ایجاد می کند، تداخل در سیستم اعصاب خودکار می باشد. در شرایط عادی و طبیعی بدن، سیستم اعصاب سمپاتیک فعال است. این سیستم بدن انسان را در مقابل نبرد و خط های تهاجمی آماده ی فرار و واکنش می کند.
پس از مصرف متامفتامین، سیستم اعصاب سمپاتیک به صورت حادتری فعال می شود و زمینه ی ایجاد فشار خون بالا، تپش قلب، تنفس سریع، انقباض عروق خونی، افزایش تعریق و گشادی مردمک چشم را به وجود می آورد.
سکته ی قلبی از عوارض متامفتامین
متامفتامین به طور مستقیم به عضلات قلب آسیب وارد می کند. ساختار شیمیایی اپی نفرین موجود در متامفتامین گیرنده های سمپاتیکی آلفا را در بدن تحریک می کند. این فرایند با خاصیت سمپاتومیمتیک شناخته می شود.به موجب خاصیت سمپاتومیمتیک متامفتامین، فعالیت ضربان قلب و کاتکولامین ها افزایش می یابد. بدین جهت فرد دچار تنگی نفس، سندرم حاد کرونری و احساس درد در قفسه ی سینه می گردد.
اختلالات پوستی از عوارض متامفتامین
پوست انسان دارای غشای نازکی است که نوعی لایه ی حفاظتی به شمار می آید. در نتیجه ی مصرف متامفتامین و تزریق های مکرر، تغییراتی در رویه ی ترمیم پوست ایجاد می شود که منجر به عفونت و مسمومیت می گردد.افراد مصرف کننده، همواره از خارش های پوستی رنج می برند و دارای خراشیدگی و زخم های پوستی مداوم هستند. همچنین، به موجب تأثیراتی که متامفتامین بر روی ساختار مغز القا می کند، فرد مصرف کننده احساس کرم زدگی می کند.
مسمومیت از عوارض متامفتامین
مصرف داروی متامفتامین میزان ترشح سروتونین را افزایش می دهد. در راستای افزایش سروتونین، نوعی سندرم مسمومیت سروتونین به وجود می آید.از سری نشانه ها و عوارض دیگر مصرف متامفتامین می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• چاقی
• عدم تمرکز
• بیش فعالی
• تعریق بیش از حد
• کاهش میل به غذا
• پرخاشگری
• مردمک های گشاده و غیر معمولی
• درد در قفسه ی سینه
• افزایش سوخت و ساز بدن
• عفونت و پوسیدگی دندان
• یبوست
• آسیب دائمی مغز
• ارتقای دمای بدن
توجه داشته باشید که مصرف متامفتامین در دوز های بالا منجر به بروز اختلالاتی نظیر خونریزی مغزی، روان پریشی و تشنج می گردد. علائم روان پریشی شامل تغییرات خلق و خو، پارانویا و خیال بافی می شود. علاوه بر این، بهره گیری طولانی مدت از ماده ی متامفتامین اختلالات جسمانی، روانی و اجتماعی غیر قابل جبرانی را برای مصرف کننده به دنبال دارد.
کاربردهای دارویی متامفتامین
گسترده ترین کاربرد دارویی متامفتامین، در درمان اختلال بیش فعالی و کم توجهی می باشد. افراد مبتلا به این اختلال همواره در یادگیری مسائل کند عمل می کنند و با فعالیت بدنی غیر معمولی نوعی رفتار های تکانشی دارند.علاوه بر این، از متامفتامین در خصوص درمان چاقی های مقاوم به درمان و درمان حملات خواب به نام نارکولپسی استفاده می شود.
نام تجاری داروی متامفتامین، دسوکسین می باشد.
وجه تمایز متامفتامین با سایر مواد مخدر محرک
ساختار سازنده ی متامفتامین مشابه به دوپامین است. دوپامین، نوعی انتقال دهنده ی عصبی می باشد که به عنوان یک ماده ی شیمیایی در مغز فعالیت می کند.وجه تمایز متامفتامین با سایر مواد محرک مثل کوکائین، در نحوه ی عملکرد آن ها در بدن خلاصه می شود. در واقع کوکائین پس از مصرف به طور کامل در بدن متابولیزه می گردد و به سرعت دفع می شود. این در حالی است که اثر بخشی متامفتامین یا شیشه بسیار بالاتر از کوکائین است و با سکونت گزینی در مغز، اثرات مخربی را در رفتارهای حرکتی فرد ایجاد می کند.
توجه داشته باشید که ترکیب آمفتامین با موادی نظیر جوش شیرین و شکر نسبت به آمفتامین خالص داراری عوارض جانبی گسترده تری می باشد. در واقع این ترکیبات به موجب ناسازگاری با مکانیزم بدن موجب گرفتگی عضلات، عفونت های پوستی و پارگی رگ های خونی می شوند. همچنین در مواردی نیز منجر به اوردوز و مرگ ناگهانی فرد می گردد.
ترک اعتیاد به متامفتامین
مؤثر ترین روش درمان اعتیاد به متامفتامین، درمان شناختی و رفتاری است. در واقع، در دوره ی پاکسازی مواد محرک از بدن، فرد به طور مداوم با مشکلات روانی و جسمانی دست و پنجه نرم می کند. لذا مناسب ترین روش، مراجعه به مراکز ترک اعتیاد است.در مراکز ترک اعتیاد مشاوران و روان شناسانی برجسته حضور دارند که با تزریق مواد تسکین دهنده، فرد را از لحاظ رفتاری و جسمانی به صورت نسبی آرام می کنند.
اکثر علائم ترک متامفتامین در زمینه ی روانی فرد ایجاد می شود. نشانه هایی نظیر بد خلقی و افسردگی رایج ترین عوارض جانبی ترک متامفتامین در زمینه ی روانی هستند.
در زمینه ی جسمانی نیز، اختلالات حرکتی نظیر پارکینسون در فرد ایجاد می شود.