بررسی کامل خواص، مضرات و طبع ماست از نگاه طب سنتی
خواص و مضرات ماست چیست؟؛ طبع، زمان مصرف و هشدارها
ماست نه‌تنها خوش‌طعم و مغذی‌ست، بلکه پر از فواید برای بدن، پوست و حتی اعصاب است! اما مصرف زیاد آن برای همه مناسب نیست. اگر می‌خواهید بدانید «ماست برای کی خوبه و برای کی نه»، این مطلب را از دست ندهید.
اصفهان امروز_ هاجر خانی: ماست(به انگلیسی yogurt) یکی از مواد غذایی پرخاصیت، پرمصرف و در عین حال ساده و در دسترس در رژیم غذایی ایرانی‌هاست. این ماده لبنی سرشار از کلسیم، پروتئین و پروبیوتیک است و مصرف آن فواید زیادی برای سلامت دستگاه گوارش، استخوان‌ها، پوست و سیستم ایمنی دارد. با این حال، زیاده‌روی در مصرف آن یا انتخاب نادرست نوع ماست می‌تواند به نفخ، سردی بدن و مشکلات گوارشی منجر شود. در ادامه، همه چیز درباره ماست را با هم مرور می‌کنیم؛ از طبع ماست در طب سنتی و خواص درمانی آن گرفته تا ارزش غذایی، انواع ماست، زمان مناسب مصرف و تأثیر آن بر زیبایی پوست.
ماست چیست و چگونه تهیه می‌شود؟
ماست یکی از فرآورده‌های لبنی است که از تخمیر شیر توسط باکتری‌های مفید تولید می‌شود. این باکتری‌ها قند شیر (لاکتوز) را به اسید لاکتیک تبدیل کرده و باعث سفت شدن و طعم خاص ماست می‌شوند. ماست معمولاً از شیر گاو، گوسفند، بز یا گاومیش تهیه می‌شود.
انواع ماست
ماست‌ها بسته به نوع شیر، روش تهیه و میزان چربی به چند گروه تقسیم می‌شوند:
-
ماست ساده (پرچرب یا کم‌چرب)
-
ماست چکیده
-
ماست یونانی (پروتئین بالا، کربوهیدرات پایین)
-
ماست خامه‌ای
-
ماست میوه‌ای
-
ماست کفیر (سرشار از پروبیوتیک)
-
ماست هم‌زده
امروزه ماست پروبیوتیک و ماست بدون لاکتوز نیز تولید می‌شود که برای افرادی با مشکلات گوارشی یا حساسیت به لاکتوز مناسب هستند.
طبع ماست در طب سنتی چیست؟
در طب سنتی ایرانی، طبع ماست سرد و تر است؛ بنابراین برای افراد با مزاج سرد یا کسانی که سردی مزاج دارند، مصرف زیاد آن توصیه نمی‌شود؛ به‌ویژه اگر ماست ترش، رقیق یا همراه خیار باشد.
طبع انواع ماست:
-
ماست گاوی، گوسفندی، کم‌چرب: سرد
-
ماست موسیر یا شوید: معتدل
-
ماست و خیار: بسیار سرد
مصلحات ماست: چگونه طبع سرد آن را تعدیل کنیم؟
برای جلوگیری از عوارض سردی ماست، بهتر است آن را همراه با یکی از مصلحات زیر مصرف کنید:
نعناع، آویشن، زنیان، کاکوتی، پونه، زنجبیل، کشمش، گردو، مویز، گل سرخ، سیاه‌دانه
کالری ماست چقدر است؟
هر ۱۰۰ گرم ماست ساده پرچرب حدود ۶۱ کیلوکالری انرژی دارد.
ارزش غذایی ماست
ترکیبات اصلی ماست ساده پرچرب (در ۱۰۰ گرم):
-
کالری: ۶۱
-
کربوهیدرات: ۴.۶۶ گرم
-
پروتئین: ۳.۴۷ گرم
-
چربی: ۳.۲۵ گرم
-
قند: ۴.۶۶ گرم
-
کلسترول: ۱۳ میلی‌گرم
-
آب: ۸۷.۹۰ گرم
ویتامین‌ها:
-
ویتامین A: ۲۷ میکروگرم
-
ویتامین D: ۰.۱ میکروگرم
-
ویتامین B12: ۰.۳۷ میلی‌گرم
-
فولات (B9): ۷ میکروگرم
-
ریبوفلاوین (B2): ۰.۱۴ میلی‌گرم
-
و سایر ویتامین‌های گروه B
مواد معدنی:
-
کلسیم: ۱۲۱ میلی‌گرم
-
فسفر: ۹۵ میلی‌گرم
-
پتاسیم: ۱۵۵ میلی‌گرم
-
منیزیم: ۱۲ میلی‌گرم
-
روی: ۰.۵۹ میلی‌گرم
-
سلنیم: ۲.۲ میکروگرم
مهم‌ترین خواص ماست برای بدن و پوست
-
تقویت سیستم گوارش: پروبیوتیک‌های ماست تعادل باکتری‌های روده را حفظ کرده و یبوست و اسهال را کاهش می‌دهند.
-
کمک به کاهش وزن: باعث افزایش حس سیری شده و مصرف آن در وعده شام به کنترل وزن کمک می‌کند.
-
تقویت ایمنی بدن: مصرف منظم ماست از بروز بیماری‌های عفونی جلوگیری می‌کند.
-
سلامت قلب: ماست کم‌چرب می‌تواند فشار خون را کاهش دهد و سطح کلسترول خوب (HDL) را افزایش دهد.
-
کاهش اضطراب و افسردگی: پروبیوتیک‌های خاصی مثل Lactobacillus rhamnosus بر محور روده-مغز تأثیر مثبت دارند.
-
تقویت استخوان‌ها: ویتامین D و کلسیم ماست از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.
-
افزایش جذب مواد مغذی: باعث جذب بهتر آهن، روی و ویتامین B12 در بدن می‌شود.
-
کاهش حساسیت‌های پوستی و تنفسی
-
پیشگیری از سرطان روده بزرگ
-
تنظیم قند خون در بیماران دیابتی
-
افزایش قدرت حافظه و تمرکز
-
مبارزه با آکنه و جوش صورت
-
رفع آفتاب‌سوختگی و التیام پوست
-
مرطوب‌کننده و جوان‌ساز پوست
-
تقویت رشد عضلات، مناسب برای ورزشکاران
ماست در شب بخوریم یا نه؟
ماست در شب اگر با مصلحات مصرف بشه، فواید زیادی داره:
-
کنترل وزن
-
آرامش اعصاب و خواب بهتر
-
هضم غذا
-
جلوگیری از ضعف عضلات
-
رفع نفخ و مشکلات گوارشی
خواص ماست برای پوست و زیبایی
-
روشن‌کننده طبیعی
-
لایه‌بردار ملایم
-
آبرسان و ضدخشکی
-
بهبود آفتاب‌سوختگی
-
کاهش چین‌وچروک
-
ضدجوش و ضدآکنه
مضرات ماست؛ چه کسانی باید با احتیاط مصرف کنند؟
-
افراد با عدم تحمل لاکتوز: ماست می‌تواند باعث نفخ، درد شکم و اسهال شود.
-
مزاج سرد: افرادی با طبع سرد در صورت مصرف زیاد دچار سردرد، بی‌حالی و سستی می‌شوند.
-
افراد دچار صرع، آلرژی شدید یا یبوست مزمن: مصرف ماست برای آن‌ها توصیه نمی‌شود.
-
ماست در شب: ممکن است باعث اختلال خواب یا تشدید ریزش آب دهان در خواب شود.
-
افراد مسن با ضعف حافظه: بهتر است با مصلحات مصرف شود یا در وعده ناهار استفاده شود.
زیاده‌روی در مصرف ماست می‌تونه باعث نفخ، سردرد، سستی بدن و خواب‌آلودگی شود.
بهترین زمان مصرف ماست
-
قبل از غذا: برای جذب بهتر کلسیم و کنترل اشتها
-
بعد از وعده‌های سنگین: کمک به هضم
-
شب‌ها با مصلح: کمک به آرامش و خواب بهتر
پرسش های متداول
آیا ماست باعث چاقی می‌شود؟
خیر، ماست کم‌چرب یا یونانی در رژیم‌های لاغری بسیار مؤثر است.
آیا ماست پروبیوتیک با ماست معمولی فرق دارد؟
بله، ماست پروبیوتیک دارای باکتری‌های زنده فعال بیشتری است که فواید بیشتری برای روده‌ها دارد.
آیا کودکان می‌توانند روزانه ماست مصرف کنند؟
بله، ولی بهتر است از نوع کم‌چرب و بدون مواد افزودنی استفاده شود.
سخن آخر
ماست یک خوراکی مغذی و مقرون‌به‌صرفه است که جایگاه ویژه‌ای در سفره ایرانی دارد. اگر با آگاهی از خواص، مضرات و زمان مناسب مصرف آن استفاده شود، می‌تواند بخشی از سبک زندگی سالم باشد.
شما ماست را با چی می‌خورید؟ خیار، موسیر یا ترجیح می‌دهید به‌تنهایی مصرفش کنید؟ تجربه‌تان را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
