کدام علائم زنگ هشدار سکته مغزی است؟

سکته‌ مغزی یکی از دلایل مهم ناتوانی و مرگ‌ومیر در تمامی دنیا به شمار می‌آید و جز چهار عامل مرگ افراد در جهان محسوب می‌شود؛ در ایران نیز سکته مغزی دومین علت مرگ‌ومیر است. پیش‌بینی می‌شود در دنیا از هر چهار انسان یک نفر سکته مغزی را تجربه کند، به همین دلیل شناخت عوامل زمینه‌ساز سکته مغزی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ البته نکته مهم این موضوع است که در ساعات اولیه بروز سکته مغزی با استفاده از درمان‌های مناسب از میزان نقصی که احتمال دارد برای بیمار ایجاد شود کاسته شود. بنابراین اگر در ساعات اولیه درمان مناسب برای بیمار انجام شود از عوارض آن جلوگیری می‌شود اتفاق ناخوشاینیدی صورت خواهد پذیرفت.

سکته مغزی چگونه رخ می‌دهد؟

امیر حسین زاده، متخصص مغز و اعصاب در خصوص علل بروز سکته مغزی در افراد به خبرنگار ایمنا ، می‌گوید: اگر خون‌رسانی به قسمتی از مغز دچار اختلال شده و متوقف شود این قسمت از مغز دیگر نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد که به این حالت سکته مغزی می‌گویند. علت سکته مغزی می‌تواند بسته شدن یا پاره شدن یکی از رگ‌های خون‌رسان مغز باشد، علائم و نشانه‌های سکته مغزی بستگی به محل و میزان آسیب متفاوت است.
وی در خصوص سکته مغزی ایسکمیک گذار، می‌افزاید: سکته مغزی معمولاً باعث فلج نیمه بدن، اختلال بلع، تکلم، اختلال تعادل و اختلال درک که از عوارض شایع این نوع سکته مغزی است، خواهد شد و اگر نشانه‌ها در زمان کوتاهی از ۲۴ ساعت از بین برود به این سکته مغزی ایسکمیک گذرا یا TIAمی‌گویند، حدود یک سوم از سکته‌های مغزی در خواب رخ می‌دهد، بنابراین افراد اولین بار بعد از بیدار شدن از خواب متوجه علائم سکته می‌شوند و این موضوع تعیین زمان وقوع سکته مغزی را دشوار می‌کند.
متخصص مغز و اعصاب با بیان اینکه افراد به دو دلیل اصلی از جمله دلایل اسکمیک یا انسدادی و خونریزی‌دهنده ممکن است دچار سکته مغزی شوند، تصریح می‌کند: ایسکمیک گذرا به حالت و شرایطی گذرا و ناپایدار از عملکرد ناقص و ناکامل مغز یا بخشی از آن گفته می‌شود که دلیل آن اختلال در خون‌رسانی (ایسکمی) به مغز باشد.
وی ادامه می‌دهد: وقتی خون‌رسانی به مغز مختل شود حدود ۸۵ درصد از سکته‌های مغزی به دلیل اسکمیک رخ می‌دهد؛ اما زمان و شدت این اختلال در حدی نباشد که منجر به سکته و مرگ قسمتی از بافت شود، حمله ایسکمیک گذرا نام دارد. اصلی‌ترین عامل در حمله ایسکمی می‌تواند وجود یک آمبولی و حتی انسداد یکی از رگ‌های مغزی توسط لخته خون باشد چرا که لخته‌های خونی ممکن است در بدن حرکت کند و به مغز برسد.
حسین زاده خاطرنشان می‌کند: از دیگر علل سکته‌های مغزی ایسکمیک می‌توان به رسوب چربی، ایجاد پلاک در شریان‌های گردنی و اختلالات قلبی که منجر به تشکیل لخته خونی باشد، اشاره کرد؛ حمله ایسکمی گذرا اغلب اخطاری اولیه برای سکته مغزی است. عدم استعمال دخانیات، رژیم غذایی سالم، مصرف کمتر نمک، کاهش وزن، کنترل فشار خون و دیابت می‌تواند احتمال بروز این حملات را کمتر کند.

احتمال فوت نیمی از افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند

وی با اشاره به شایع‌ترین علائم سکته مغزی، اظهار می‌کند: شایع‌ترین علائم سکته مغزی که ممکن است رخ دهد عبارتند از ضعف در دست و پای یک طرف و یا هر دو طرف بدن، ضعف در عضلات صورت، مشکل تکلم و تعادل، گیجی، اختلال بینایی و سردرد، از دست دادن هوشیاری و... است.
متخصص مغز و اعصاب در خصوص سکته مغزی خونریزی‌دهنده یا ناشی از پارگی شریان، می‌گوید: اگر یک رگ خونی ضعیف که مسئول خون‌رسانی به مغز است پاره شود سکته مغزی خونریزی دهنده رخ می‌دهد، معمولاً خطر سکته مغزی خونریزی‌دهنده جدی‌تری از سکته‌های مغزی انسدادی است و بین ۳۰ تا ۵۰ درصد از افرادی که دچار این نوع سکته مغزی می‌شوند، فوت می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: فشار خون بالا، سخت شدن رگ‌های یا تصلب شرایین که عروق مغزی را شکننده می‌کند، آنوریسم یا ضعیف شدن یک نقطه در دیواره عروق که می‌تواند پاره شود، ضربه‌های مغزی، مصرف مشروبات الکلی از جمله دلایل سکته مغزی خون‌ریزی‌دهنده است.

چه افرادی در معرض خطر هستند؟

حسین‌زاده در پاسخ به این سوال که چه افرادی در خطر جدی سکته مغزی هستند، تصریح می‌کند: لازم است بدانیم پس از بیماری‌های قلبی و سرطان، سومین علت مرگ‌ومیر سکته‌های مغزی است. از جمله عوامل خطرساز در بروز سکته‌های مغزی می‌توان به فشارخون بالا، کلسترول بالا، تنگی عروق، دیابت، بیماری‌های قلبی، سیگار کشیدن، مصرف بیش از حد مشروبات الکلی، بی‌تحرکی، چاقی و مصرف قرص‌های ضد بارداری اشاره کرد.
وی با تاکید بر اینکه تقریباً یک مورد از هر چهار مورد سکته مغزی منجر به مرگ می‌شود، اضافه می‌کند: بیمارانی که از سکته مغزی جان سالم به در می‌برند نیز از عوارض طولانی مدت ناشی از صدمه‌های مغزی رنج می‌برند، البته برخی از این بیماران پس از سپری شدن مدت طولانی استقلال قبلی خود را به دست می‌آورند. حال آنکه متأسفانه بسیاری از بیماران هرگز به طور کامل بهبود نمی‌یابند و تا حدی به اطرافیان وابسته می‌شوند.
متخصص مغز و اعصاب اظهار می‌کند: درمان پس از وقوع یک سکته مغزی شامل تحت نظر گرفتن دقیق بیمار، انجام اقدامات پرستاری که برای محافظت راه تنفسی فرد انجام می‌شود، سی تی اسکن، تجویز فوری داروهای ترومبولیتیک در صورت وجود لخته خون در شریان‌ها است؛ این نوع داروها منجر به حل کردن لخته می‌شود. درمان با داروهای ترومبولیتیک ممکن است باعث بهبود عواقب سکته مغزی شود، اما در هر مورد نباید آن را به کار برد، چرا که باعث افزایش خطر بروز خونریزی می‌شود. این عمل حداکثر در چهار ساعت از شروع سکته مغزی قابل اجرا است، اما اگر این زمان از دست برود، علت سکته مغزی آمبولی یا ترومبوز به معنای انسداد عروق باشد، از داروهایی مانند آسپرین یا وارفارین استفاده می‌شود. اقدامات بعدی با توجه به شرایط و عوارض به جامانده بیمار شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی است.

احتمال بروز سکته مغزی در زنان بیشتر از مردان است

بهنام یوسفیان، متخصص طب سنتی با بیان اینکه لخته خونی باعث انسداد شریان خون‌رسان به مغز و یا یک رگ خونی مغز پاره شده و توقف خون‌رسانی به بخشی از مغز متوقف می‌شود، می‌گوید: در طب سنتی به سکته مغزی، سده می‌گویند و در عرض چند دقیقه پس از این حادثه سلول‌های مغز شروع به مردن می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: معمولاً قبل از بروز سکته مغزی از نشانه‌های سکته مغزی خبری نیست و یا اینکه علائم بسیار جزئی است. خطر بروز سکته مغزی در زنان به علت بیماری‌های ژنتیک، موارد هورمونی، مصرف برخی داروها و پیامدهای ناشی از زایمان بیشتر از مردان است.
متخصص طب سنتی خاطرنشان می‌کند: رژیم غذایی برای بیماران سکته مغزی و پیشگیری از سکته باید حاوی سبزیجات، میوه، غلات و ماهی باشد. سیر، زنجبیل، زردچوبه و جینکو بیلوبا باید به عنوان ادویه به رژیم غذایی برای بیماران سکته مغزی اضافه شود.

تأثیر سلنیوم در پیشگیری از سکته مغزی

وی تصریح می‌کند: حبوبات، مغزها، دانه‌ها و سایر پروتئین‌های گیاهی باید به منظور کاهش دریافت پروتئین‌های حیوانی در رژیم غذایی بیماران سکته مغزی گنجانده شود. مطالعات نشان داده که میزان سکته مغزی در بین افراد گیاه خوار بسیار کمتر از مصرف‌کنندگان گوشت قرمز است.
یوسفیان با اشاره به اهمیت مصرف ماهی برای پیشگیری از سکته مغزی، اضافه می‌کند: ماهی‌های روغنی به ویژه قزل آلا و قباد، سبب بهبود جریان خون می‌شد. مصرف حداقل دو بار در هفته از این ماهی‌ها در برابر سکته مغزی نقش حفاظت ایجاد می‌کند. همچنین مواد غذایی غنی از ماده معدنی سلنیوم از جمله ماهی، جوانه گندم و تخم آفتابگردان نیز برای پیشگیری از سکته توصیه می‌شود، چرا که دریافت پایین این ماده معدنی با افزایش خطر سکته مغزی ارتباط دارد.
وی اظهار می‌کند: محدودیت در مصرف غذاهای کنسرو شده و آماده مصرف، کنسرو سبزیجات در آب نمک، فرآورده‌های گوشتی و غذاهای دودی برای پیشگیری از سکته مغزی توصیه می‌شود. لازم است برای پیشگیری از بروز مجدد سکته، در تغذیه بیماران سکته مغزی منابع غذایی حاوی آلفا لینولئیک اسید (نوعی اسید چرب ضروری) از قبیل گردو، سویا و روغن کانولا (کلزا) قرار داده شود.