فرهنگ عزاداری اصفهانی‌ها از نذر خون تا چهل و یک منبر

بدون شک استان اصفهان در برگزاری آیین‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین (ع) و یارانشان از استان‌های مهم و ویژه ایران است. مراسم‌ها و آیین‌های عزاداری عاشورایی در استان اصفهان منحصربه‌فرد است و بارهاوبارها گفته‌ایم که با برنامه‌ریزی صحیح می‌توان از این آیین‌های ویژه برای توسعه گردشگری مذهبی بهره‌مند شد هرچند که سال‌هاست که در بر همان پاشنه می‌چرخد و هیچ برنامه مشخصی برای توسعه گردشگری مذهبی در فرصت محرم و نشان‌دادن آیین‌ها و سوگواری‌ها از نخل گردانی و سنگ‌زنی تا زنجیره زنی و تغزیه وجود ندارد و هرسال دریغ از پارسال، عاشورا با بی‌توجهی متولیان و مسئولین گردشگری و فرهنگی در اصفهان به پایان می‌رسد اما در کنار آیین‌ها و سوگواری‌هایی که باید در حفظ و اجرای آنها کوشا بود به فرهنگ مردمی عزاداری تحسین‌برانگیز و الهام‌بخش اصفهانی‌ها در روزهای سوگواری محرم به‌ویژه تاسوعا و عاشورا می‌رسیم از نذر خون و شلوغ‌شدن پایگاه‌های انتقال خون در این روزها گرفته تا رسوم مردمی و فرهنگی همچون چهل منبر در اصفهان  و هفت محله نائین، چهل‌منبر شهرضا و مراسم پذیرایی از عزاداران حسینی در مبارکه که علاوه بر سوگواری جلوه‌ای از نوع‌دوستی و اتحاد است. در چهل منبر افراد در قالب جمع به چهل نقطه از شهر (منبر اول رأس رضا (میدان طوقچی) و منبر چهلم منزل زرگرباشی) که در آنها منبر عزاداری یا سقاخانه است می‌روند و در هر مکان شمعی روشن می‌کنند و به افراد دیگر «نیاز» که معمولا شکلات است می‌دهند تا حاجتشان برآورده شود، در این آیین ۴۰۰ساله فردی که حاجت دارد باید تمام چهل منبر را طی کرده و در آنها شمعی روشن کند این آیین و رسم جالب و ویژه است و علاوه بر ایجاد حس اتحاد می تواند زمینه‌ای باری جذب گردشگر نیز باشد و گردشگر می‌تواند مرحله‌به‌مرحله و منبر به منبر این آیین را تجربه کند و شهرداری‌ نیز می‌توانند به کمک سازمان اوقاف و میراث‌فرهنگی جایگاه‌های ویژه‌ای برای روشن‌کردن شمع‌ها مهیا کنند تا این آیین به‌درستی اجرا شده بدون اینکه آلودگی بصری در شهر ایجاد شود و یا زمینه‌ساز آتش‌سوزی و یا تخریب ایجاد شود. در سایر شهرهای استان اصفهان این رسم به‌صورت چهل‌منبر اجرا می‌شود رسمی که باید به آن توجه ویژه‌ای داشت. دیگر آیین مردمی عاشورا رسمی است با نام هفت محله در نائین که از اول محرم در هفت محله نائین آداب‌ورسوم خاصی اجرا می‌شود و شب تاسوعا نیز مراسم ویژه‌ای برپا می‌شود؛ بدین ترتیب که از اوایل شب، هفت محله نایین به ترتیب خاصی دسته‌های عزاداری را به‌طرف امامزاده سلطان سید علی (ع) روانه می‌کنند. این دسته‌جات از راه بازار قدیم نایین به‌طرف امامزاده حرکت می‌کنند. ترتیب آن‌ها بدین صورت است: باب المسجد، کلوان، نوآباد، پنجاهه، سرای نو، چهل دختران، کوی سنگ. این دسته جات به ترتیب ابتدا در روبروی سقاخانه چهل‌دختران و سپس در امامزاده به عزاداری می‌پردازند و جلوه‌ای از اتحاد و همدلی را رقم می‌زنند.

این رسوم قدیمی و با قدمت، تنها بخشی از آیین‌های عزاداری استان اصفهان است در شهرضا، نطنز، کاشان، خوانسار، پیربکران و خمینی‌شهر نیز آیین‌های بی‌نظیر و باشکوه سوگواری هر ساله در سطح شهرها و محله‌ها برگزار می‌شود که همگی جلوه‌ای از فرهنگ عزاداری اصفهانی‌ها در ایام محرم است. اصفهانی‌ها هم چنین هرساله در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی برای اهدای خون در قالب نذر خون به پایگاه‌های اهدای خون استان می‌روند و هرسال نیز به تعداد افراد نوع‌دوست برای اهدای خون اضافه می‌شود و این جلوه‌ای از حس نوع‌دوستی و مهربانی اصفهانی‌هاست که در مناسبت‌های مهم مذهبی به‌خصوص محرم نمایان می‌شود.