صنایع‌دستی مظلوم اصفهان
اصفهان نخستین شهر ایرانی عضو شبکه شهرهای خلاق یونسکو در زمینه صنایع‌دستی و هنرهای مردمی است و با ۱۹۶ رشته در زمینه صنایع‌دستی، بی‌نظیرترین شهر جهان از نظر تنوع و تعداد صنایع خلاق دستی در جهان به‌حساب می‌آید. صنایع‌دستی در اصفهان هرچند در عدد پیشتاز و در خلاقیت بی‌همتاست، اما حال و روزش خوش نیست و مشکلات زیادش پشت ظاهر فریبنده اعداد و ارقام پنهان شده است.
اصفهان امروز_ راضیه چنگیز نائین: اصفهان نخستین شهر ایرانی عضو شبکه شهرهای خلاق یونسکو در زمینه صنایع‌دستی و هنرهای مردمی است و با ۱۹۶ رشته در زمینه صنایع‌دستی، بی‌نظیرترین شهر جهان از نظر تنوع و تعداد صنایع خلاق دستی در جهان به‌حساب می‌آید. صنایع‌دستی در اصفهان هرچند در عدد پیشتاز و در خلاقیت بی‌همتاست، اما حال و روزش خوش نیست و مشکلات زیادش پشت ظاهر فریبنده اعداد و ارقام پنهان شده است. صنایع‌دستی در اصفهان روزگاری حرف اول را در اقتصاد شهر می‌زد اما زمانی که صنایع بزرگ جای خود را در اقتصاد شهری باز کردند، این هنر دیرینه آرام‌آرام به حاشیه رانده شد. تغییر سبک زندگی، مصرف‌گرایی، نبود حمایت‌های ساختاری و ورود کالاهای بی‌کیفیت خارجی، باعث شد جایگاه صنایع‌دستی در سبد خرید مردم کم‌رنگ شود. بسیاری از هنرمندان باسابقه که عمر خود را وقف خلق آثار فاخر کرده‌اند، امروز برای ادامه کار خود با چالش‌هایی جدی مواجه‌اند: از گرانی مواد اولیه و نبود بازار فروش گرفته تا بی‌توجهی مسئولان به شأن و منزلت هنری‌شان. کم‌شدن گردشگران و تورم اقتصادی نیز ضربه‌های مهلکی به صنایع‌دستی اصفهان وارد کرده است.
مشکل دیگر اما در کارگاه‌های صنایع‌دستی و نیروی کار است، جوانان کمتر به سراغ یادگیری این هنرهای سنتی می‌روند چرا که معتقدند فعالیت در صنایع‌دستی درآمد قابل‌قبولی ندارد و خبری از امنیت شغلی در این حرفه نیست. در چنین شرایطی، انگیزه‌ای برای ورود به این مسیر دشوار برای نسل جوان و نوجوان باقی نمانده است. کارگاهی که امروز چراغش روشن است، ممکن است فردا تعطیل شود چون شاگردی برای ادامه مسیر وجود ندارد.
در حوزه صادرات نیز باوجود ظرفیت‌های گسترده، عملکرد قابل دفاعی وجود ندارد. نبود برندسازی حرفه‌ای، ضعف در بسته‌بندی، نبود نمایشگاه‌های بین‌المللی دائمی و نداشتن زیرساخت‌های دیجیتال مناسب باعث شده بسیاری از هنرمندان اصفهانی صنایع‌دستی حتی نتوانند از مرزهای کشور عبور کنند و محصولاتشان را به دنیا معرفی کنند. این در حالی‌ست که صنایع‌دستی اصفهان می‌تواند نماینده هویت فرهنگی ایران باشد، آن‌هم در روزگاری که دنیا تشنه معنا و اصالت است.
شهرداری اصفهان، اداره میراث‌فرهنگی و اتاق بازرگانی، هر یک در دوره‌هایی اقداماتی انجام داده‌اند؛ از راه‌اندازی گذرهای صنایع‌دستی گرفته تا اعطای وام و برپایی نمایشگاه‌ها و دعوت از فعالان اقتصادی کشورهای دیگر. اما این تلاش‌ها اغلب مقطعی بوده‌اند و نه ساختاری. آنچه صنایع‌دستی اصفهان به آن نیاز دارد، یک برنامه جامع، منسجم و بلندمدت است که با مشارکت نهادهای مختلف، هنرمندان و حتی بخش خصوصی تدوین شود.
صنایع‌دستی تنها یک کالا نیست؛ بخشی از فرهنگ زنده ماست. هر بشقاب مینا، هر قلم‌زنی روی مس، هر تاروپود یک قالی، روایت‌هایی از تاریخ، ذوق و هویت مردم این سرزمین را در خود جای‌داده است. اگر امروز به داد این هنر نرسیم، فردا تنها با موزه‌هایی مواجه خواهیم بود که در آن، صنایع‌دستی نه به‌عنوان بخشی از زندگی، بلکه به‌عنوان «یادگاری از گذشته» در ویترین‌ها خاک می‌خورند.
امروز روز جهانی صنایع‌دستی است، فرصتی برای مرور داشته‌ها و نداشته‌ها. فرصتی برای این‌که بپرسیم: ما بااین‌همه گنج، چه کرده‌ایم؟ چرا حال‌وروز صنایع‌دستی اصفهان هر سال دریغ از پارسال است؟
