خواص و مضرات لپه: طبع آن گرم است یا سرد؟
لپه یکی از حبوبات پرخاصیت است که به دلیل خواص درمانی متعدد مانند تقویت سیستم ایمنی، پیشگیری از بیماری‌های قلبی و درمان کم‌خونی استفاده می شود. در این مقاله، به بررسی جامع خواص و مضرات لپه پرداخته‌ایم.
لپه یکی از حبوبات بسیار مغذی است که در بسیاری از غذاهای ایرانی استفاده می‌شود. این دانه کوچک، به دلیل خواص بی‌نظیرش در تقویت سیستم ایمنی بدن، پیشگیری از بیماری‌های قلبی، درمان کم‌خونی و بسیاری از فواید دیگر شناخته شده است. در این مقاله به بررسی جامع لپه، خواص، مضرات، و نکاتی که باید در مصرف آن رعایت شود خواهیم پرداخت.
لپه چیست؟
لپه (به انگلیسی: Cotyledon) یکی از اجزای اصلی دانه‌های گیاهی است که هنگام جوانه زدن دانه به وجود می‌آید. این دانه از خانواده حبوبات بوده و در واقع نوعی نخود است که پس از پوست‌گیری و خشک شدن به لپه تبدیل می‌شود.
انواع لپه
-
لپه سبز (لپه ماش): بیشتر در غذاهای آسیایی و به‌ویژه در هند استفاده می‌شود.
-
لپه زرد (لپه نخود معمولی): رایج‌ترین نوع لپه است که در غذاهای ایرانی مثل "آبگوشت" و "خورش‌ها" استفاده می‌شود.
-
دالِ تور (لپه معمولی یا نخود کفتری): بیشتر در غذاهای هندی و پاکستانی یافت می‌شود.
-
دالِ چانا (لپه هندی یا نخود سیاه): لپه‌ای با پوست تیره که در غذاهای خاص هند و برخی کشورهای آسیایی به‌کار می‌رود.
طبع لپه سرد است یا گرم؟
طبق طب سنتی ایران، طبع لپه گرم و خشک است. بنابراین، افراد با طبع سرد بهتر است لپه را همراه با مواد غذایی با طبع گرم مصرف کنند تا اثرات منفی آن بر بدن کاهش یابد. مصرف این دانه برای فصول سرد سال مفیدتر است.
مصلح لپه
برای تعدیل طبع آن، از مصلح‌هایی مانند برنج، سرکه و آبغوره استفاده می‌شود.
کالری لپه
میزان کالری لپه در حالت خام حدود 341 کیلوکالری و در حالت پخته شده 118 کیلوکالری در 100 گرم است.
ارزش غذایی لپه
لپه منبع غنی از پروتئین، فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. جدول زیر نمایی از ارزش غذایی لپه خام را نشان می‌دهد:
| تشکیل‌دهنده اصلی | مقدار در 100 گرم |
|---|---|
| انرژی (کالری) | 341 کیلوکالری |
| کربوهیدرات | 60.37 گرم |
| پروتئین | 24.55 گرم |
| چربی | 1.16 گرم |
| آب | 11.27 گرم |
| فیبر | 25.50 گرم |
| قند | 8.00 گرم |
| کلسترول | 0.00 میلی‌گرم |
ویتامین‌ها
-
ویتامین A: 7.00 میکروگرم
-
ویتامین C: 1.80 میلی‌گرم
-
ویتامین B9 (فولات): 274.00 میکروگرم
مواد معدنی
-
کلسیم: 55.00 میلی‌گرم
-
آهن: 4.43 میلی‌گرم
-
منیزیم: 115.00 میلی‌گرم
-
پتاسیم: 981.00 میلی‌گرم
16 خواص لپه برای سلامتی
لپه به‌دلیل داشتن ترکیبات مغذی، خواص بسیاری برای سلامتی دارد. در اینجا برخی از مهم‌ترین خواص آن آمده است:
-
تقویت سیستم ایمنی بدن: به‌خاطر دارا بودن ویتامین‌های A و C، لپه می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی و محافظت از بدن در برابر بیماری‌ها کمک کند.
-
کمک به کاهش فشار خون: پتاسیم موجود در لپه به کاهش فشار خون بالا کمک کرده و برای افرادی که دچار فشار خون بالا هستند مفید است.
-
پیشگیری از بیماری‌های قلبی: مصرف لپه به تنظیم سطح کلسترول خون کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
-
تقویت پوست: فولات و روی موجود در لپه، سلامت پوست را تقویت کرده و به‌ویژه در حفاظت پوست از آسیب‌های آفتاب مؤثر است.
-
کمک به رشد عضلات: پروتئین و اسیدهای آمینه موجود در لپه برای رشد و ترمیم عضلات اهمیت دارند و به‌ویژه در بدنسازی مفید است.
-
کاهش یبوست: فیبر موجود در لپه به بهبود حرکات روده کمک کرده و از یبوست جلوگیری می‌کند.
-
پیشگیری از کم‌خونی: آهن و فولات موجود در لپه برای افزایش تولید گلبول‌های قرمز خون ضروری است.
-
سلامت استخوان‌ها: فسفر و کلسیم موجود در لپه برای تقویت استخوان‌ها و کاهش خطر پوکی استخوان بسیار مفید است.
-
کاهش وزن: فیبر موجود در لپه می‌تواند در کاهش وزن مؤثر باشد زیرا مصرف آن احساس سیری طولانی‌تری ایجاد می‌کند و کمک می‌کند تا کالری کمتری مصرف شود.
-
سلامت کبد: لپه حاوی مواد مغذی به نام مولیبدن است که نقش مهمی در سم‌زدایی و پاکسازی کبد دارد و موجب کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی می‌شود.
-
کمک به هضم غذا: فیبر موجود در لپه به بهبود هضم غذا و کاهش درد معده کمک می‌کند.
-
تقویت موها: پروتئین، منگنز و روی موجود در لپه به تقویت فولیکول‌های مو کمک کرده و از ریزش مو جلوگیری می‌کند.
-
درمان شوره سر: ویتامین A و روی موجود در لپه به کاهش التهاب پوست سر کمک کرده و در درمان شوره سر مؤثر است.
-
بهبود خلق و خو: لپه به بهبود خلق و خو کمک می‌کند و در درمان بی‌خوابی شبانه مؤثر است زیرا حاوی آمینو اسید تریپتوفان است که به افزایش ترشح سروتونین در خون کمک می‌کند.
-
کاهش خطر نقص لوله‌های عصبی: لپه با داشتن ویتامین B و فولات، خطر ابتلا به نقص لوله‌های عصبی جنین را کاهش می‌دهد.
-
بهبود رشد نوزادان و کودکان: فولات، آهن، روی، پروتئین، منگنز و کلسیم موجود در لپه باعث بهبود رشد نوزادان و کودکان می‌شود.
مضرات لپه
اگرچه لپه فواید زیادی دارد، مصرف بیش از حد آن می‌تواند برخی مشکلات گوارشی و سلامتی ایجاد کند:
-
نفخ و گاز معده: مصرف زیاد لپه می‌تواند باعث نفخ، گاز معده و دل‌درد شود.
-
مشکلات کلیوی: به‌دلیل محتوای بالای پتاسیم و فسفر، مصرف زیاد لپه ممکن است برای افرادی که مشکلات کلیوی دارند مضر باشد.
-
افزایش اسید اوریک: لپه ممکن است در افراد مبتلا به نقرس باعث افزایش اسید اوریک و تشدید علائم بیماری نقرس شود.
-
آلرژی: برخی افراد ممکن است به پروتئین‌های موجود در لپه حساسیت نشان دهند که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک شود.
-
لپه حاوی فیتات است که می‌تواند جذب برخی مواد معدنی مانند آهن و روی را کاهش دهد.
چه کسانی نباید لپه را مصرف کنند؟
-
افراد مبتلا به آسم یا حساسیت: افرادی که به حبوبات یا به‌ویژه لپه حساسیت دارند باید از مصرف آن اجتناب کنند.
-
افراد مبتلا به نقرس: به‌دلیل افزایش اسید اوریک در خون، افراد مبتلا به نقرس باید مصرف لپه را محدود کنند.
-
افراد مبتلا به مشکلات گوارشی: افرادی که دستگاه گوارش حساسی دارند ممکن است با مصرف بیش از حد لپه دچار مشکلاتی مانند نفخ و گاز معده شوند.
پرسش های متدوال
آیا لپه همان نخود است؟
بله، لپه از نخود کفتری تهیه می‌شود، اما تفاوت‌هایی در نوع مصرف و خواص آن نسبت به نخود معمولی وجود دارد.
آیا مصرف لپه برای دیابتی‌ها مناسب است؟
بله، لپه به‌دلیل شاخص گلیسمی پایین می‌تواند برای کنترل قند خون در افراد دیابتی مفید باشد.
سخن آخر
لپه یک منبع غنی از پروتئین گیاهی، فیبر و مواد مغذی است که به سلامت عمومی بدن کمک می‌کند. با این حال، باید آن را به‌صورت متعادل مصرف کرد و در صورت وجود مشکلات خاص گوارشی یا کلیوی، از مصرف زیاد آن خودداری کنید. در صورت تمایل می توانید مطلب 20 خواص عجیب نخود؛ چه کسانی نباید نخود بخورند؟ را نیز بخوانید.اگر از خواص لپه بهره‌مند شده‌اید، می‌توانید این مقاله را با دوستان خود به اشتراک بگذارید.
