فیلم سونسوز؛ داستان، نقد و اسامی بازیگران

پوستر فیلم سونسوز

اخبار فیلم سونسوز 

• فیلم سونسوز به زبان آذری است.

• تجربه نمایش آثار تماما آذری در جشنواره فجر که طی سالیان اخیر به فیلم‌هایی چون «او» (خانه) و «آتابای» مربوط است، نشان می‌دهد که در صورت پرداخت درست و داستانگو بودن اثر، استقبال خوبی از این‌ آثار به عمل می‌آید.

• تنها بازیگر چهره فیلم مریم مومن است که او هم در این فیلم به زبان آذری صحبت می‌کند.

• رضا جمالی از محصولات انجمن سینمای جوانان است که در مرکز اردبیل فعالیت داشته و تاکنون چندین فیلم کوتاه ساخته که «عروسی مسلم» یکی از آن‌هاست.

نقد و بررسی فیلم سونسوز

فیلمو شات: احسان ناظم‌بکایی: یک فیلم جمع و جور بومی با فضای دل انگیز و البته سوژه ای عجیب که طنازانه پرداخت شده. روایت توقف زاد و ولد در روستایی دورافتاده که نام فیلم هم برآمده از آن است. سبک روایت فیلم را هم باید از برگ های برنده آن دانست. اینکه چند پیرمرد در حال ساخت مستندی درباره عقیمی در روستایشان هستند زاویه دید نویی محسوب می شود. شاید اگر از زاویه دیگری به آن پرداخته می شد شاهد فیلمی تلخ یا حتی معمایی بودیم. همین تغییر زاویه دید سرخوشی و خنده جالبی ساخته است. اینکه چند مرد و پیرمرد از مراحل درمانی و آزمایشات خود فیلم بگیرند و درددل کنند فضای سالن را پرخنده کرده بود. در واقع چنین موضوع چالش برانگیزی توسط خود روستاییان به سخره گرفته می شد. فیلم در فضای بومی و گویش آذری پیش می رود و برای همین زیرنویس فارسی در جای جای آن وجود دارد که شاید برای مخاطب غیرآذری سخت باشد. سون سوز از جمله فیلم های تجربی است که بخش مهمی از سینمای اجتماعی و هویتی ما را می سازند.

سعیده نیک‌اختر: یک فیلم کمدی موقعیت که بازیگران غیرستاره دارد ولی مخاطب دوستشان دارد. یک عده پیرمرد در یک روستای دورافتاده در حوالی اردبیل می‌خواهند فیلمی درباره خودشان بسازند. همه فیلم به زبان ترکی است و تنها بازیگر معروف فیلم مریم مومن است که او هم ترکی صحبت می‌کند. مشکل همه اهالی روستا عقیم بودن‌شان است و سونسوز هم دقیقا به همین معناست. حسن فیلم نمایش قابهای زیبای طبیعت اردبیل است و جدی نگرفتن فیلم توسط بازیگرانش. فیلم شعار نمی‌دهد. با اینکه نیمی از دیالوگ‌ها نریشن است. پیرمردهای فیلمساز داخل فیلم، اینقدر برایشان فیلم ساختن تفریح بزرگیست که خودشان هم به مشکل خودشان می‌خندند بی‌آنکه احساس قدرت‌نمایی داشته باشند که مثلا دارند کار بزرگی انجام می‌دهند. همین خودش موجب خندیدن مکرر مخاطب داخل سالن می‌شود. ضمن اینکه گویش ترکی هم کمک بزرگی به طنز آن کرده است. زبان ترکی پر از ضرب المثلها و اشعار طنزگونه است که معادل فارسی ندارد و فقط خود ترک ها متوجه منظورش می‌شوند. قابل ذکر است که ترک ها همیشه و همه جا هوای هم زبانهایشان را دارند. فیلم با آنکه درباره مساله جنسی افراد است اما اصلا شوخی جنسی ندارد و وارد حریم خصوصی آدم‌هایش نمی‌شود. شاید اگر همین مضمون را بازیگران جوان و خوش سیما بازی می‌کردند اینقدر جذاب و دوست داشتنی نمی‌شد. نهایتا فیلم جمع و جور و ساده و کم هزینه است و بسیار شبیه فیلم‌های تجربی ساخته شده که به درد نمایش تلویزیونی عصر جمعه می‌خورد. در پایان مشکلی از اهالی روستا حل نمی‌شود اما دست کم چند قاب خوش رنگ دیده‌ایم و چند ساعتی با اهالی روستا خندیده‌ایم.

علی نعیمی: فیلم سونسوز شاید یکی از آن آثار است که بیشتر از هرچیز، به نوعی ارتباط با مخاطب برقرار می‌کند تا داستانی بزرگ و پیچیده را روایت کند. داستان فیلم ساده است؛ عده‌ای از پیرمردهای یک روستای دورافتاده در حوالی اردبیل می‌خواهند فیلمی بسازند. آن‌ها به زندگی و مشکلات‌شان می‌نگرند، به چیزی که شاید در ظاهر مسئله بزرگی نباشد، اما به‌نوعی در جهان خودشان اهمیت دارد. مسئله‌ای که به نظر می‌رسد همه روستایی‌ها را تحت تأثیر قرار داده: عقیمی و ناتوانی در تولید مثل.

اما نکته جذاب فیلم این است که داستانش نه به شکل جدی و غم‌انگیز، بلکه به شیوه‌ای آرام و بی‌مبالغه روایت می‌شود. برخلاف بسیاری از فیلم‌ها که به قصد رساندن پیام یا هدف خاصی ساخته می‌شوند، سونسوز بیشتر از آنکه بخواهد چیزی را بگوید، به سادگی زندگی را در قالبی کمدی و با نگاه انسانی به نمایش می‌گذارد. به طوری که در نهایت نه از پیام فیلم، بلکه از نوع نگاه به آنچه که در زندگی‌اش برایش مهم است، احساس رضایت خواهی کرد.

تمام بازیگران فیلم از افراد غیرستاره‌ای هستند که شاید هیچ‌گاه جزو محبوب‌ترین چهره‌های سینما نباشند، اما آن‌ها شخصیت‌هایی با قلبی بزرگ هستند که فضای فیلم را به شدت ملموس و صمیمی می‌کنند. البته نباید از این هم غافل شویم که یکی از بازیگران مشهور، مریم مومن هم در فیلم حضور دارد که به طور طبیعی به زبان ترکی صحبت می‌کند. ترکی که در آن ضرب‌المثل‌های طنزآمیز و اشعار محلی رنگ و بوی خاصی به دیالوگ‌ها داده‌اند.

چه چیزی در این فیلم جذاب‌تر از همه است؟ شاید عدم جدیت بیش از حد بازیگران و نوع بی‌پروایی‌شان در برابر این که فیلمی در دست ساخت دارند. این فیلمسازان روستایی حتی به مشکل خودشان می‌خندند و هرگز به خودشان اجازه نمی‌دهند که احساس کنند در حال انجام کار بزرگی هستند. این روحیه، باعث می‌شود که مخاطب در تمام مدت به راحتی بخندد و با فیلم ارتباط برقرار کند، به‌ویژه که زبان ترکی با لهجه و ویژگی‌های خاصش، لایه‌ای از طنز را به فیلم افزوده است.

مضامین فیلم در عین آنکه به موضوعات جنسی پرداخته‌اند، اما نه تنها از هرگونه شوخی یا تحقیر پرهیز می‌کنند، بلکه به نوعی مرزهای حریم خصوصی شخصیت‌ها را نیز در نظر می‌گیرند. بی‌آنکه وارد مسائل شخصی و حساس بشوند، بی‌هیچ پرده‌پوشی و دور از هرگونه اغراق، تماشاگر را با خود به دنیای ساده و بی‌واسطه خود می‌برند.

این فیلم اگرچه در نهایت هیچ مشکلی را از روستایی‌ها حل نمی‌کند، اما لحظاتی از زندگی آن‌ها را با رنگ‌ها و احساسات خاصی برایمان به نمایش می‌گذارد. چیزی که در یادها می‌ماند، شاید بیشتر تجربه بودن در کنار این آدم‌هاست تا هر چیز دیگری. این فیلم با سینمای انسانی کیارستمی شباهت‌هایی دارد، جایی که داستان به موضوعات پیچیده‌تر از آنچه که به چشم می‌آید می‌پردازد، اما در عین حال بی‌هیچ تلاش برای توضیح دادن چیزی، آن را می‌زند.

در نهایت، سونسوز نه تنها یادآور سینمای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دهه شصت است، بلکه بازگشتی به مفهومی ساده و صادقانه از زندگی، خنده، و هنر است که شاید هیچگاه نمی‌خواهیم از آن جدا شویم.