ماهی‌هایی که در فیروزه‌ای مینا آرام می‌گیرند
محسن شریعت، هنرمند میناکار، دست به نوآوری‌های متنوعی درزمینه هنر مینا زده و در آخرین ابداع خود، در حال ساخت حجم‌های مسی میناکاریشده به شکل ماهی است. او می خواهد بازارهای جهانی جدیدی به روی مینای ایرانی بگشاید. اخیرا نمایش آثاری از او در فرهنگسرای کوثر خوراسگان برگزار شد.
محسن شریعت را جایی گم‌شده در میان نقوش فیروزه‌ای میناهای ساخته خودش یافتیم.
این هنرمند جوان میناکار در میان این آثارش برایمان گفت که برای ورود به این هنر، راهی مشابه بسیاری از هنرمندان این عرصه پیموده است. او از سال 80 درزمینه دو هنر مینیاتور و تذهیب آغاز به کار کرد. آشنایی با پسر استاد صنیع‌زاده، مقدمات ورود او به هنر مینا را فراهم کرد. استادی که به گفته شریعت، در احیای هنر مینا نقش مهمی داشته، زمانی که در دوران پهلوی بعد از جنگ جهانی دوم، این هنر رو به انحطاط می‌رفت و بسیاری از هنرمندان اصفهان، آن را نمی‌شناختند، مرحوم صنیع‌زاده بود که در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان، میناکاری را احیا کرد.
پسر استاد صنیع‌زاده، طرح‌های پدرش را برای ترمیم به شریعت می‌دهد. آشنا شدن با طرح‌های این استاد، کار خودش را می‌کند. شریعت، عشق اصلی خودش را کشف می‌کند، غرق شدن در نقوش فیروزه‌ای مینا. او بعدازآن، مدتی شاگردی احمد ادیب، معاون وقت صنایع‌دستی سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان را می‌کند و پس از پخته شدن در میناکاری، به تدریس این هنر در خانه جواهری می‌پردازد. شریعت از سال 89 هم شروع به برگزاری نمایشگاه‌هایی از آثار خود در شهرهای مختلف کشور کرد، تا این‌که یکی از آثارش در نمایشگاهی در تهران برگزیده شد.
او علاقه زیادی به استفاده از شیوه‌ها و طرح‌های متنوع نقاشی مینا دارد، ترکیب هنر مینا با آیات قرآن، ترکیب خط و مینا با گل‌های پردازی، ترکیب گل و مرغ آبرنگ با گل‌های ختایی، اجرای طرح گل و مرغ به شیوه پرداز لکه‌ای، ترکیب خط و مینا، ترکیب طرح‌های اسلیمی و ختایی و ترکیب خط در میناکاری، برخی از این شیوه‌ها است. او درباره یکی از این شیوه‌ها که ترکیب گل‌های ختایی بزرگ به سبک پرداز خطی و نقطه‌ای است، چنین توضیح می‌دهد: «طرح گل و مرغ ختایی از شهر ختن چین نشئت می‌گیرد، البته برخی معتقدند این طرح قبل از آن از ایران به چین رفته بوده، پرداز خطی هم که اکنون کمتر استفاده می‌شود، ترکیب خط‌هایی است که برای کشیدن ساقه گل، با سر قلم‌موی گربه، از بالا به پایین کشیده می‌شود. هنرمندان میناکار در پرداز نقطه‌ای هم با نوک قلم‌موی گربه، رنگ را به مقدار کم برمی‌دارند و به‌صورت نقطه‌ای، در کنار هم می‌گذارند تا یک گل تکمیل شود. در این شیوه اغلب، در پایین تابلو، از رنگ‌های تیره‌تر و در بالای آن، از رنگ‌های روشن‌تری استفاده می‌کنند.»
او البته خودش را به طرح‌های سنتی مینا هم محدود نکرده و برای مثال، طرح قوس آذر بر روی یکی از بشقاب‌هایش دیده می‌شود. شریعت برای جذب مخاطب گسترده‌تر به سمت رنگ‌های متفاوتی در میناکاری مثل قهوه‌ای و سیاه هم رفته و زمانی هم که از طرح‌های رایجی مثل گل‌های ختایی سود برده، سعی کرده این طرح‌ها را در ترکیب‌بندی‌های جدید به کار برد و برای مثال، نقوش ایرانی و اسلامی ابنیه و سنگ‌تراشی‌ها را با طرح این گل‌ها ترکیب کند. این میناکار از سبک‌هایی مثل سبک اسلیمی خرطوم‌فیلی که قبلا در میناکاری رایج نبوده، هم سود برده، او دو شیوه پرداز نقطه‌ای و لکه‌ای را هم با ترنج‌های چندضلعی ترکیب کرده، شریعت توضیح می‌دهد که در شیوه پرداز لکه‌ای، رنگ را قرار می‌دهند و سپس با استفاده از شره آن، رنگ را در گوشه‌ای به‌گونه‌ای جمع می‌کنند که به شکل سایه‌روشن درآید.
ابداع شیوه‌ها و طرح‌های جدید البته باعث نشده که شریعت، دغدغه خود برای احیای شیوه‌های از رواج افتاده نقاشی مینا را فراموش کند. او نمونه‌هایی از این تلاش خود را چنین توضیح می‌دهد: «در یک قندان مینا، با ترکیب تعداد زیادی نقطه‌های پردازی، گل‌هایی ختایی کشیده‌ام. این تکنیک 40 سال پیش توسط اساتید مینا اجرا می‌شد.» ترکیب گل و مرغ ختایی به سبک استاد فیض‌اللهی و صنیع‌زاده هم شیوه دیگری است که او احیا کرده، همچنین برجسته‌کاری گلدان مینا به شیوه جُنده‌کاری در هنر قلم‌زنی.
شریعت حتی از دیگر هنرهای سنتی هم برای نوآوری در آثارش بهره می‌برد: ترکیب مینیاتور میدان نقش‌جهان در زمان قاجار با مینا و سود بردن از طرح‌های اسلیمی فیروزه‌ای کاشی‌کاری‌های مسجد شیخ لطف‌الله و مسجد جامع عباسی، برخی از نمونه‌های تأثیرپذیری او از دیگر هنرها است. او توضیح می‌دهد: «بعضی طرح‌هایم هم، الهام‌پذیر از طرح‌های فرش‌ها است. استاد بدرالسما یک روز در کارگاهم یکی از این طرح‌ها را قلم‌گیری کرد که من آن را تکمیل کردم و تصمیم گرفتم روی حجم‌های مختلفی مثل گلدان گسترش دهم.» او دو هنر کار روی چوب و میناکاری را هم در یک بشقاب مینا تلفیق کرده و تصمیم دارد این شیوه را در ساخت برخی تندیس‌ها هم پیاده کند. ترکیب خاتم و مینا و ساخت تندیس براساس این تکنیک، هم شیوه دیگر مدنظر او است. در این شیوه، پایه و قاب دور بشقاب مینا، به شیوه خاتم‌کاری ساخته می‌شود. ترکیب مینا با ملیله‌کاری نقره، تکنیک تلفیقی دیگر خاص او است.
مهم‌ترین ابداع شریعت در هنر مینا اما حرکت او به سمت میناکاری بر روی حجم و مجسمه است، گرچه ساخت حجم‌هایی مثل کاسه و بشقاب مینا رایج است، اما شریعت می‌خواهد طرح دیگری از حجم میناکاری دراندازد: «تصمیم دارم بر روی حجم‌هایی از حیوانات اجرا کنم. در قدم اول، ماهی‌های مسی در ابعاد بزرگ می‌سازیم و پس از لعاب‌کاری، بر روی آن نقاشی می‌کنیم. برای این کار، باید راه قرار دادن اثر در کوره را پیدا کنیم تا آسیب نبیند.»
تاکنون چنین حجم‌هایی در هنر مینا نداشته‌ایم و به گفته شریعت، این نوع آثار در کشورهای اروپایی می‌تواند مشتری خوبی پیدا کند، چراکه آثار حجم به شکل مجسمه در این کشورها خواهان بیشتری دارد. شریعت نیمه‌های راه میناکاری بر روی حجم ماهی است. او می‌گوید: «هدفم این است که آثاری به این شیوه به بهترین کیفیت خلق کنم و سپس آن‌ها را در گالری‌های داخلی و خارجی نمایش دهم تا بازار جدیدی برایش ایجاد شود.»