شناسنامه هنوز همان سجل است

حدود یک قرن پیش و در سوم دی‌ماه 1297 بود که نخستین شناسنامه کشور برای فردی به نام «فاطمه ایرانی» صادر و به‌این‌ترتیب مقررات تشکیل اداره سجل احوال در وزارت کشور تهیه شد. سجل یا شناسنامه از جمله مهمترین مدارک هویتی یک فرد ایرانی است که با وجود صدور کارت‌های ملی کاغذی و الکترونیک، همچنان در ثبت اطلاعاتی همچون تولد، وفات، ازدواج، طلاق، فرزند، رأی در انتخابات و مواردی نظیر این‌ها، در صدر اهمیت قرار دارد.اگرچه بسیاری از کارها اداری و آنچه نیاز به احراز هویت دارد را می‌توان با کارت ملی انجام داد و در اصل نمی‌توان بدون آن کاری از پیش برد اما شناسنامه دربردارنده اطلاعات حیاتی و هویتی است که همچنان با در دست داشتن آن و ثبت کاغذی یا الکترونیکی در صفحاتش ارزش و اهمیت خود را حفظ کرده است؛ اما اینکه داشتن دفترچه شناسنامه تا این اندازه مهم و کاربردی است نشانه چندان خوبی تلقی نمی‌شود چرا که در حقیقت به این امر اشاره دارد که سازمان ثبت‌احوال یا در ابعاد بزرگ دولت الکترونیک آن‌طور که باید اجرایی نشده است.

در دولت الکترونیک که به استفاده از فناوری اطلاعات برای تحقق سیاست‌های نظام اداری اطلاق می‌شود، از فناوری اطلاعات برای جابجایی اطلاعات میان مردم، سازمان‌ها، بازار و ارکان دیگر دولتی استفاده می‌کند و ممکن است توسط قوه مقننه، قوه قضائیه یا قوه مجریه به کار برده شود تا بهره‌وری داخلی را بهبود بخشد، خدمات عمومی را ارائه دهد یا روندهای دولتی مردم‌گرا را برای مردم فراهم کند.
این سیستم در سال‌های پایانی ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی بسیار جدی گرفته شد، اما در سال‌های بعد طرح‌های راهبردی‌اش تا حدی کنار گذاشته‌شده و اکنون ایران به لحاظ شاخص‌های حکومت الکترونیک در میان کشورهای جهان جایگاه چندان شایسته‌ای ندارد.
بر این اساس استفاده از خدمات این دولت توسط دستگاه‌های مختلف از جمله ثبت‌احوال تا مادامی که زیرساخت‌های لازم فراهم نشود نمی‌تواند به ارائه کامل خدمات غیرحضوری، اینترنتی، هوشمند و ثبت اطلاعات غیر کاغذی منجر شود و ازاین‌جهت است که اقدامات یاد شده به صورت نصفه هوشمند و نیمه سنتی در حال انجام است. کاغذها هنوز حذف نشده و بروکراسی‌های اداری همچنان مانع از ارائه خدمات در بستر الکترونیک و هوشمند است. به عنوان سال گذشته هاشم کارگر رئیس سازمان ثبت‌احوال کشور تأکید کرد همه شهروندان کشور باید در سریع‌ترین زمان ممکن برای تعویض شناسنامه‌های قدیمی و اخذ شناسنامه جدید اقدام کنند چرا که در آینده با شناسنامه‌های قدیمی برای دریافت خدمات با مشکل مواجه می‌شوند؛ اما روند این کار هنوز به صورت حضوری و با در دست داشتن مدارک شناسایی است و این در حالی است که مدت‌ها از صدور کارت ملی و ثبت اطلاعات افراد در ثبت‌احوال می‌گذرد.پس با وجود گذشت بیش از یک قرن از صدور نخستین شناسنامه ایرانی هنوز نتوانسته‌ایم در ثبت و ارائه خدمات هوشمند هویتی مردم کشور موفق عمل کنیم. در واقع الا اینکه فقط رنگ و لعاب آن را عوض کرده باشیم اما شناسنامه هنوز همان سجل است.