نماهایی دردناک، پیش و پس از انفجار عظیم بیروت

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، در رویدادهای دلخراشی مثل انفجار بیروت که بر بخش بزرگی از مردم تاثیر می‌گذارد، هر کس تلاش می‌کند اگر توانی دارد در راه ترمیم آسیب‌های به وجود آمده بکوشد.

از پیام‌های تسلیت ریز و درشتی که سرازیر می‌شوند، تا کمک‌های مالی که دست به دست می‌شود تا به مردم مبتلا برسد همه در این راستا هستند.

هنرمندان هم از قافله جا نمی‌مانند. نقاشان از انفجار تصویر می‌سازند، عکاسان زوایای دردناک حادثه به دام دوربین‌شان می‌اندازند و موسیقی‌دان‌ها و خواننده‌ها نغمه‌سرایی می‌کنند.

نقاشی فاطمه دیا هنرمند لبنانی از انفجار بیروت

گاهی هم روند حوادث طوری است که مسیر یک پروژه هنری را به کلی تغییر می‌دهد.

جوزف خوری عکاس و همسر معمارش گابریلا کاردوزو پنج سال از عمرشان را برای ثبت نگاره‌هایی از بناهای تاریخی بیروت صرف کردند به امید اینکه از سیل مدرن‌ شدن و بلندمرتبه‌سازی‌های دیوانه‌وار در امان بمانند.

این دو هنرمند پروژه‌شان را از سال ۲۰۱۶ آغاز کردند. آن‌ها برای کارشان دو محله قدیمی بیروت «جمیزه» و «مار مخایل»‌ را انتخاب کردند و سه مجموعه عکس از بناهای تاریخی‌شان که به دوران عثمانی تعلق داشت، تهیه کردند.

پروژه‌ای برای نمایش بیروت واقعی

عکس‌های آن‌ها شکوه کمرنگ شده دورانی را به تصویر می‌کشد که از دالان تاریخ گذر کرده و به امروز رسیده است. در این عکس‌ها به خوبی گذر زمان بر پیکر بناها نمایان است از پنجره‌های شکسته تا زخم‌هایی که بر پیکر ساختمان خودنمایی می‌کنند. بناهایی که از تاریخ پر فراز و نشیب این سرزمین و یک جنگ داخلی ویرانگر جان سالم به در برده‌اند. حتی پیش از انفجار هم بسیاری از این بناها به سوی ویرانی می‌رفت و هدف این پروژه حفاظت از آن‌ها بود.

کاردوزو که ۶ سال پیش از ونزوئلا به لبنان آمده است در این باره به بی‌بی‌سی می‌گوید: « معمولا تصاویری که از بیروت به دست ما می‌رسد خیلی کارت پستالی است. در آن‌ها همه چیز تمیز و مرتب است. اما ما احساس می‌کردیم که باید بیروت را آنطور که هست به تصویر بکشیم. تصویری خام و گاهی به‌ه‌م‌ریخته اما واقعی و پر از تضاد. »

اقدامی نمادین برای نجات بازماندگان از فاجعه

ساختمان‌هایی که برخی در دوران امپراتوری عثمانی ساخته شده بودند و برخی از دوران استعمار فرانسوی‌های به جا مانده‌اند، در عکس‌هایی ثبت شده‌اند که حاصل کار ۵ ساله این دو هنرمند است.

آن‌ها تمام فکر و ذکرشان سر پا نگه داشتن بناهایی بود که بخشی از فرهنگ و تاریخ بیروت را در خود داشتند. گمان هم نمی‌کردند که انفجاری مهیب در راه است و می‌آید تا بسیاری از این بناها را به مرز نابودی بکشاند.

پس از انفجار در حالی که همه در بهت فرورفته بودند، ایده‌ای به ذهنشان رسید تا شاید روزنه‌ای از امید برای بازسازی این ساختمان‌ها گشوده باشند. آن‌ها عکس‌هایی از ۳۵ ساختمان در این محله‌های آسیب‌دیده از انفجار را دست‌چین کردند و برای یافتن ساختمان‌های مربوط به عکس‌ها در خیابان به راه افتادند.

آنچه می‌دیدند باور کردنی نبود. گاهی حتی نمی‌توانستند ساختمان در عکس ثبت شده را در خیابان بیابند. به زحمت تعدادی از آن‌ها را پیدا کردند. وقتی که بنای سالخورده و حالا زخمی از انفجار را پیدا می‌کردند تصویری از دوران پیش از انفجارش را در محل خرابه‌ها به جا می‌گذاشتند و به جای آن‌ تصویر جدیدی ثبت می‌کردند. عکسی از بنای قدیمی روبه‌روی ویرانه‌های پس از انفجار.

پیکری نیمه‌جان و خطری جدی

بازسازی بیروت پس از انفجار می‌تواند بهانه‌ای نیرومند برای سوداگرانی باشد که در پی تخریب این نمادهای فرهنگی هستند.

خوری در این باره می‌گوید: «شایعاتی وجود دارد که به مالکان این بناها پیشنهادهای مالی خوبی برای فروش ملک‌شان شده است. ترس ما از این است که آن‌ها در پی بازسازی بلکه دنبال تخریب کامل بناهای قدیمی و ساختن برج‌های سربه‌فلک‌کشیده و استفاده از زمین‌های به جا مانده باشند.»

شاید به همین دلیل بود که بلافاصله پس از انفجار دستوری صادر شد که بر اساس آن‌ فروش ساختمان‌های تاریخی بدون مجوز وزارت فرهنگ لبنان ممنوع شد.