آلودگی خاک اصفهان در هاله‌ای از ابهام
مدت‌هاست که موضوع آلودگی خاک اصفهان همچون آلودگی هوای این شهر خبرساز شده و در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای داشته اما مسئولان نظرات ضد و نقیضی درباره آلوده بودن خاک اصفهان دارند.
مدت‌هاست که موضوع آلودگی خاک اصفهان همچون آلودگی هوای این شهر خبرساز شده و در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای داشته اما مسئولان نظرات ضد و نقیضی درباره آلوده بودن خاک اصفهان دارند.
به گزارش گروه جامعه خبرگزاری ایمنا، آلودگی خاک اصفهان به فلزات سنگین در حالی از سوی رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تکذیب می‌شود که این موضوع هم از سوی متخصصان و محققان علوم خاک دانشگاه صنعتی اصفهان و هم سازمان محیط زیست تایید شده است.
این روزها اصفهان همواره شاهد وزش گرد و غبارهای آلوده است و تنها به یک مورد اخیر ختم نمی‌شود .
بنا به تاکید محققان علوم خاک، خاک سالم، خاکی است که روی زمین بماند، یعنی با وزش باد از زمین بلند نشود؛ زمانی سیلاب به وجود می‌آید که آب باران روی زمین جاری شود و فرو نرود، پس اگر خاک سالم باشد آب همان‌جایی که می‌بارد، در زمین فرو می‌رود .
وقتی خاک سالم باشد پوشش گیاهی سالمی هم خواهیم داشت، اما آلودگی‌هایی که وارد خاک می‌کنیم می‌تواند وارد گیاهان شده و به صورت مستقیم یا به صورت غیرمستقیم با خورده شدن توسط دام، وارد بدن انسان شود .
عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان معتقد است منشاء ریزگردهای اخیر و وزش شدید گرد و غبارها در هوای اصفهان داخلی بوده و سر منشاء آن تالاب گاوخونی است .
محمدعلی حاج عباسی، شخم‌های نامساعد و وضعیت مدیریت کشت و جلوگیری از فرسایش خاک و نوع کاشت را از عوامل اصلی آلودگی خاک در غرب اصفهان می‌داند .
وی با اشاره به اینکه در شرق اصفهان نیز کمبود پوشش گیاهی و مقدار اندک بارندگی‌ها از دلایل آلودگی خاک است، می‌گوید: وارد کردن زباله‌های صنعتی و شهری در آب یا خاک و فاضلاب‌ها از عوامل اصلی آلودگی خاک است .
عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به اینکه آلودگی خاک به طور مستقیم به سلامتی خوراک هم بستگی دارد و باعث آلودگی محصولات کشاورزی می‌شود، افزود: به دنبال آلودگی خاک شاهد پراکنش ریزگردهای آغشته به فلزات سنگین و سرب و کادمیم و غیره هستیم که نقش زیادی در بروز بیماری‌ها دارد .
وی تاکید می‌کند: اگر فکر عاجلی برای نجات زاینده‌رود و تالاب گاوخونی نشود به طور قطع دیگر خاک سالمی نخواهد بود و اگر خاک سالم نباشد آب سالمی هم نخواهیم داشت و هوای سالمی هم برای اصفهان نخواهد ماند .
حاج عباسی با بیان این که اگر خاک سالم بود ریزگردی وجود نداشت و هوا هم سالم بود، خاطرنشان کرد: امروزه تفکر سیستمی بر علم سایه انداخته و این یعنی زمانی که در مورد آب و آلودگی صحبت می‌کنیم باید تمامی عوامل مربوط به آن از جمله خاک را مد نظر داشته باشیم .
وی بر این باور است اگر بخواهیم آب و هوای سالم داشته باشیم، باید خاک سالم داشته باشیم چراکه خاک تصفیه‌کننده آب است .
عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح می‌کند: باوجود اهمیت آلودگی خاک بر روی زندگی افراد اما مردم از این موضوع مطلع نیستند، بنابراین باید مردم اصفهان از موضوع آلودگی خاک شهرشان مطلع شوند و به حساسیت موضوع پی ببرند .
شایعات سلامت روانی مردم را تهدید می‌کند
اما رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پاسخ به این سؤال که آیا آلودگی خاک اصفهان باعث شیوع برخی بیماری‌ها شده است، اظهار می‌کند: این موضوع به هیچ عنوان درست نیست و تنها باعث نگرانی مردم می‌شود .
غلامرضا اصغری معتقد است خاک اصفهان با خاک سایر شهرهای کشور هیچ تفاوتی ندارد و هرگونه صحبتی در این ارتباط باید به برخی مستندات متکی باشد .
وی ادامه می‌دهد: متأسفانه برخی اطلاعات غیر مستند و شایعاتی همچون افزایش آمار ابتلا به سرطان، اصفهان مرکز ام.اس و یا حتی همین موضوع آلوده بودن خاک اصفهان در فضاهای مجازی و خبری پخش می‌شود که هیچ کدام صحت ندارد .
رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تاکید می‌کند: همه کلانشهرها مثل اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز و تهران شرایطی مشابه یکدیگر دارند و معمولاً مباحثی اینگونه در شهرهایی که تعداد زیادی جمعیت در کنار هم زندگی می‌کنند به وجود می‌آید اما صحت ندارد.
وی با بیان اینکه اینگونه شایعات تنها سلامت روانی مردم را تهدید می‌کند، تاکید دارد که فقط مراجع علمی باید در این ارتباط اظهار نظر کنند .
اصغری تصریح می‌کند: اگر کسی مدعی است باید نمونه آزمایشگاهی انجام شده داشته باشد که نشان دهد نمونه خاک اصفهان با نمونه خاک سایر شهرها متفاوت است و این در حالی است که تاکنون چنین آزمایشی انجام نشده، بنابراین چنین ادعایی قابل قبول نیست .
وی در پاسخ به اظهار نظر عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان مبنی بر آلوده بودن خاک اصفهان، گفت: ما چنین ادعایی را تأیید نمی‌کنیم، اگر کسی ادعا دارد باید مستندات خود را ارائه کند .
خاک اصفهان آلوده است
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در واکنش به اظهارنظر رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان که معتقد است آلودگی خاک اصفهان شایعه است و صحت ندارد، تاکید می‌کند: در اینکه بخش هایی از خاک اصفهان آلوده است، شکی نیست .
حمید ظهرابی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا ، تصریح می‌کند: بررسی‌های انجام شده در شعاع ۵۰ کیلومتری شهر اصفهان نشان می‌دهد بخش اراضی اصفهان خاک آلوده‌ای دارد، همچنین در رسوبات تالاب گاوخونی را بررسی و به این نتیجه رسیدیم که رسوبات تالاب حداقل ۲ فلز سنگین بالاتر از استانداردها داشت .
وی ادامه می دهد: نگرانی ما این است که اگر این تالاب به کانون گرد و غبار تبدیل شود، می‌تواند سلامت شهروندان را در اصفهان و شهرستان‌های شرقی این استان و حتی استان‌های همجوار را هم تحت تاثیر قرار دهد .
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان اظهار می‌کند: نمونه‌برداری‌های زیادی از خاک اطراف صنایع بزرگ در غرب و منطقه بختیاردشت انجام شده و به این نتیجه رسیدیم که آلوده بودن خاک و پیامدهای آن در اصفهان وجود دارد .
وی ادامه می‌دهد: گرد و غبار خیابان و اتوبانی شهر اصفهان هم نشان می‌دهد میزان آلاینده‌ها و فلزات سنگین بالاتر از حد استاندارد است .
ظهرابی با اشاره به اینکه تالاب گاوخونی انتهای حوضه آبریز زاینده‌رود است و به طور طبیعی جریان آب به سمت آن روانه می‌شود، می‌گوید: در طول سال‌هایی که رشد صنعت و شهرنشینی را شاهد بودیم، آلودگی ناشی از آنها به سمت پایین دست زاینده‌رود روانه شده و در آنجا تجمع پیدا کرده است، از آنجایی که یکی از کارکردهای تالاب، پذیرش آلودگی‌های بالادست، تثبیت کردن و حذف آلودگی‌ها است، متأسفانه با خشک شدن تالاب گاوخونی این کارکرد را از دست می‌دهیم .
وی می‌افزاید: خیلی شانس آورده‌ایم که هنوز بستر تالاب مرطوب است چون سطح آب‌های زیرزمینی در این منطقه بالا بوده و مقداری روان‌آب پساب شهر اصفهان در آن وجود دارد که به تالاب منتقل می‌شود و بدنه تالاب را مرطوب نگه داشته اما اگر اینها قطع و حق‌آبه تامین نشود، طبیعتاً با گذشت زمان امکان خشک شدن تالاب وجود دارد .
طبیعت انتقام سختی می‌گیرد
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با تاکید بر اینکه میزان حقابه آب تالاب طبق مصوبه شورای عالی آب ۱۷۶ میلیون متر مکعب است که باید وارد تالاب شود، تصریح می‌کند: اگر این حقابه تامین نشود با مشکلا ت زیادی مواجه خواهیم شد و دغدغه‌ها و نگرانی‌های زیادی درباره ایجاد کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در بدنه تالاب و سمت شرق اصفهان خواهیم داشت .
وی با بیان اینکه این موضوع مهم باید مورد توجه برنامه‌ریزان و مسؤلان قرار گیرد، اظهار می‌کند: آنچه باید همه توجه کنند این است که بخش سکونتگاهی، کشاورزی و صنعت ما بر روی سفره طبیعت نشسته‌اند و اگر چاره‌اندیشی نکنیم، طبیعت از ما انتقام سختی می‌گیرد همچنانکه این موضوع در بسیاری از نقاط جهان تجربه شده پس وزارت نیرو باید توجه کند و به قوانین و مقررات پایبند باشد .
ظهرابی تاکید می‌کند: از نظر قانونی حق‌آبه تالاب گاوخونی بعد از آب شرب، دومین اولویت استان اصفهان است و عدم تامین حق‌آبه محیط زیست و بی‌توجهی به آن و اختصاص حق‌آبه به سایر بخش‌های شرب، کشاورزی و صنعت بی‌شک عواقب جبران‌ناپذیری را برای شهر و استان اصفهان بر جای خواهد گذاشت .
وی معتقد است اگر وزارت نیرو اشتباهی در واگذاری‌ها مرتکب شده و به بارگذاری‌ها و توان اکولوژیکی حوضه آبریز زاینده‌رود بی‌توجهی کرده و بارگذاری‌های بیش از حد انجام شده، باید به دنبال راهکار باشند تا مشکل خشکی زاینده‌رود و تالاب گاوخونی حل شود.
دانشگاه علوم پزشکی به جای قبول آزمایش‌های انجام شده و چاره‌اندیشی برای سلامت صیفی‌جات و محصولات کشاورزی به طور معمول در مقابل نظرات کارشناسی اعلام شده در موضوعات مختلف، مقاومت می‌کند در حالی که باید توجه به سلامت مردم در اولویت همه امور قرار گیرد .