صورتحساب یلدای ۹۷

صورتحساب یلدای ۹۷ نسبت به سال گذشته چه تغییراتی کرده است؟ براساس داده‌های خرده‌فروشی بانک مرکزی و اطلاعات میدانی، گذراندن طولانی‌ترین شب سال ۹۷ نسبت به سال پیش، تقریبا ۲ برابر گران‌تر تمام می‌شود. محاسبات حداقلی نشان می‌دهد که یک خانوار سه نفره برای تهیه سبد یلدایی باید معادل ۱۲۸ هزار تومان هزینه کند. این در حالی است که در سال گذشته همین سبد با ۶۵ هزار تومان قابل‌تهیه بود. رشد حدودا ۹۷ درصدی قیمت‌ها در یلدای ۹۷، بیشتر از هر چیز به علت افزایش قیمت خشکبار است.

دلیل رشد شدیدتر قیمت‌ها در سبد یلدایی نسبت به سبد کل خوراکی‌ها هم به وزن سنگین خشکبار در شب یلدا بازمی‌گردد. قیمت برخی از اقلام این گروه از مواد خوراکی نسبت به سال پیش تا ۳ برابر گران‌تر شده است. اگر به درآمد حداقل حقوق‌بگیران جامعه نگاه کنیم، بهای گذراندن یلدا برای آنها، معادل از دست رفتن حدود ۱۰ درصد حقوقشان است. به‌نظر شب یلدا برای دهک‌های پایین جامعه در سال‌جاری سخت‌تر و شاید طولانی‌تر از سال‌های پیش باشد. آمار و ارقام شب یلدا بار دیگر بیانگر این است که سیاست کنترل قیمت‌ها به صرف مبارزه با احتکار و گران‌فروشی به ثمر نمی‌نشیند و تا ریشه تورم (رشد نقدینگی و حجم پول) درمان نشود، ترمز قیمت‌ها کشیده نخواهد شد.

یلدای امسال نسبت به یلدای سال گذشته حدود ۲ برابر گران‌تر تمام می‌شود. محاسبات تقریبی حاکی از این است که یک خانوار ۳ نفره، برای سپری کردن طولانی‌ترین شب سال باید حدود ۱۲۸ هزار تومان هزینه کند. این عدد تقریبا ۱۰ درصد از حداقل حقوق را نشانه می‌گیرد؛ درحالی‌که حداقل حقوق‌بگیران باید ۲۹ روز دیگر ماه را نیز با همین حقوق اداره کنند؛ به نظر شب‌یلدای امسال برای اقشار کم‌درآمد جامعه، طولانی‌تر از سال‌های قبل سپری خواهد شد.

جایگاه انقلاب زمستانی

شب یلدا جایگاه ویژه‌ای در بین ایرانیان دارد. یلدا شبی است که تمام ایرانیان از کودکی تا بزرگسالی آن را گرامی می‌دارند و این شب را در کنار دوستان و خویشان نزدیک، به صبح می‌رسانند. خواندن دیوان‌های شعر پارسی و خصوصا دیوان حافظ و فال گرفتن، از رسم‌های جدانشدنی این شب است. برخی منابع قدمت این آیین باستانی را تا ۸ هزار سال عنوان می‌کنند، قدمتی که نشان از ریشه عمیق این شب در کشور ما دارد. این جشن باستانی در سال ۱۳۸۸ در فهرست میراث معنوی کشور قرار گرفته تا حفاظت و انتشار فرهنگی آن تا ابد پایدار بماند. البته شب یلدا یا شب چله تنها در ایران جشن گرفته نمی‌شود، کشور‌های دیگری هم هستند که یلدا را جشن می‌گیرند. این شب در نقاطی از جهان مانند مصر، جنوب روسیه، سوئد، فرانسه، تاجیکستان، پاکستان، مردم شرق آسیا و برخی از کشورهای آفریقایی شب ویژه‌ای برای مردمشان است.

مطمئنا آنچه در یلدای معاصر می‌بینیم، با آنچه در ابتدا بوده تفاوت‌های زیادی دارد، این تفاوت‌ها احتمالا هم در نوع برگزاری مراسم و هم در اقلام مصرفی در این شب اتفاق افتاده است. خانواده‌های ایرانی در شب یلدا، معمولا شامی فاخر، انواع میوه‌ها و تنقلات را سرو می‌کنند. در واقع می‌توانیم شب یلدا را برای خانواده‌های ایرانی شبی لوکس در نظر بگیریم که هزینه آن شب، نسبت به شب‌های دیگر سال قابل قیاس نیست. اما برای گذراندن یلدا، باید هزینه آن را نیز پرداخت کرد که با توجه به اتفاقاتی که در اقتصاد ایران در طول یک سال گذشته افتاده، مطمئنا شب یلدای امسال نسبت به پارسال، برای خانوارها، به‌خصوص خانوارهای کم‌درآمد، شب متفاوتی است.

تغییرات هزینه‌ای

فارغ از تفاوت‌هایی که در آیین و برگزاری شب یلدا در نقاط مختلف کشور وجود دارد، به طور معمول می‌توان سبد یلدایی را شامل آجیل، میوه و شیرینی دانست. مطابق آخرین گزارش بودجه و خانوار بانک مرکزی، متوسط افراد خانوار کشور ۲۸/ ۳ نفر است. اگر برای خانوارهای ۳ نفره سبد یلدایی را بچینیم، احتمالا یک کیلوگرم از نارنگی، پرتقال، سیب، انار، ۴ کیلوگرم هندوانه، یک کیلوگرم شیرینی‌جات، ۱۰۰ گرم پسته، ۱۰۰ گرم بادام درختی، ۱۰۰ گرم بادام زمینی، ۱۰۰ گرم فندق، ۱۰۰ گرم تخمه کدو و ۱۰۰ گرم تخمه ژاپنی در سفره آنها خواهد بود. قیمت میوه‌ها از آخرین گزارش خرده‌فروشی بانک مرکزی در آذر ماه استخراج شده و قیمت خشکبار و شیرینی‌جات با مراجعه به فروشگاه‌های اینترنتی این محصولات یا مراکز فروش در میادین شهری به دست آمده است. در این سبد قیمت‌ها تقریبا حداقلی‌ در نظر گرفته شده‌اند. مطمئنا این سبد می‌تواند برای خانواده‌های مختلف، متفاوت باشد و آنچه در اینجا به‌عنوان سبد یلدایی در نظر گرفته شده، براساس آن چیزی است که معمولا در نظر گرفته می‌شود. مثلا در مورد آجیل‌ها، ممکن است خانواده‌ها تمایل به خرید آجیل ترکیبی تبریزی داشته‌ باشند که قیمت تمام شده آن، متفاوت از فرضی است که در سبد یلدایی گزارش حاضر در نظر گرفته شده است. مطابق اطلاعات میدانی، آجیل ترکیبی تبریز با قیمت کیلویی ۱۱۰‌هزار تومان در دسترس است که برای مصرف یک خانوار ۳ نفره (حدودا ۶۰۰ گرم) ۶۶ هزار تومان تمام می‌شود.

براساس محاسبات انجام شده، سبد یلدایی در سال‌جاری برای یک خانوار ۳‌نفره، ۹۷ درصد گران‌تر از سال قبل شده است. درحالی‌که سبد مفروض یلدایی در سال قبل با ۶۵ هزار تومان قابل‌تهیه بود، در سال‌جاری این سبد نیاز به حدود ۱۲۸ هزار تومان هزینه دارد. رشد هزینه‌ای سبد یلدایی در قیاس با تورم نقطه‌به‌نقطه کالاهای خوراکی، عدد بسیار بالاتری است و دلیل آن نیز به وجود اقلامی بازمی‌گردد که در سبد یلدایی نقش پررنگی دارند؛ مهمترین گروهی که این تفاوت را رقم زده، اقلام زیرمجموعه خشکبار است. کمترین رشد قیمت خشکبار مربوط به بادام زمینی است که حدودا ۶۶ درصد بوده، اما دیگر اقلام خوراکی خشکبار، قیمت‌شان نسبت به سال گذشته حداقل ۲ برابر شده است. در اقلامی چون پسته، بادام درختی و فندق، قیمت تا ۳ برابر رشد کرده تا یلدای امسال برای حداقل حقوق‌بگیران، شب طولانی‌تری باشد. کارگران متاهل با یک فرزند که با حداقل حقوق یک میلیون و ۳۷۵‌هزار تومان در ماه زندگی خود را می‌گذرانند، مطمئنا نزدیک به ۱۰ درصد از حقوق خود را برای طولانی‌ترین شب سال مصرف نمی‌کنند، آنها ترجیح می‌دهند با سبدی کوچک‌تر، شب ا‌رزان‌تری را در خاطره خود در سال ۹۷ ثبت کنند.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد