غمنامه20ساله خشکسالی سیستان و بلوچستان

ریگی-ذوالفقاری|حدود دو دهه است که مردم سیستان و بلوچستان با مشکل جدی خشکسالی مواجه هستند و معیشت آن ها دچار مشکل شده است، اما امسال شرایط نسبت به سال های گذشته در استان به ویژه نیمه شمالی بحرانی تر است. تنها منبع آبی قابل تأمین شمال و آب شرب یک میلیون و 400 هزار نفر از مردم استان، آب رودخانه هیرمند است که از افغانستان سرچشمه می گیرد، در سال های گذشته قسمتی از آب سیلاب های افغانستان وارد این رودخانه می شد و اندکی از مشکلات مردم را رفع می کرد اما امسال هیچ آوردی نداشت و این موضوع به معضلی جدی در منطقه تبدیل شده است. بسیاری از مردم منطقه به امید ورود این آب طبق معمول هر سال در قسمتی از زمین های خود اقدام به کشت محصولاتی نظیر گندم و علوفه کردند که متاسفانه به دلیل نبود آب محصولاتشان را از دست دادند و به واسطه آن خسارت های بیشتری روی دوش مردمان این منطقه سنگینی می کند که زخم های ناشی از خشکسالی سال های اخیر را تازه کرده است. در جنوب استان نیز به دلیل کاهش آب سفره های زیرزمینی و خشک و کم آب شدن قنات ها و چاه ها شاهد کاهش چشمگیر تولید محصولات کشاورزی هستیم و به گفته بسیاری از مسئولان 100 درصد سیستان و بلوچستان گرفتار خشکسالی است.
خسارت 1000 میلیارد ریالی خشکسالی به کشاورزان زابل
مدیر جهاد کشاورزی زابل می گوید: خشکسالی شدید و بی آبی هیرمند در سال زراعی 97-96 به کشاورزان و دامداران زابل بیش از هزار میلیارد ریال خسارت وارد کرده است. سید «رضا موسوی» می افزاید: امسال 9 هزار هکتار از اراضی و باغ ها زیر کشت محصولات رفت و 11 هزار هکتار دیگر به دلیل کم آبی بدون استفاده ماند. به بیش از 90 درصد مزارع هم به دلیل خشکسالی بی سابقه خسارت وارد شده است و از مجموع 9 هزار هکتار زمین و باغ فقط هزار و 600 هکتار آن زیر پوشش بیمه قرار دارد.
46 هزار هکتار اراضی کشاورزی سیستان از بین رفت
فرماندار زابل هم می گوید: مشکلات چند سال اخیر در منطقه به ویژه سال گذشته و امسال و کمبود شدید آب، سبب وارد شدن خسارت به 46 هزار هکتار از اراضی کشاورزی زابل شد و فقط 9 هزار هکتار از اراضی خسارت دیده بیمه است، به همین منظور وزارت کشور با ارائه برنامه‌های کوتاه مدت به دنبال تامین اعتبار و پرداخت خسارت کشاورزان منطقه است.«هوشنگ ناظری» می افزاید: در اواخر سال های گذشته از نیمه های اسفند آورد آب داشتیم که از هیرمند یا فراه وارد می شد و در کشاورزی و ذخیره سازی یا در صورت کفایت برای تالاب هامون استفاده می شد اما امسال آوردی به رودخانه هیرمند نداشتیم. در این باره جلساتی با مسئولان کشوری به ویژه وزارت کشور برگزار و موضوع خشکسالی و میزان خسارت های وارد شده به کشاورزان و دامداران و چگونگی تأمین آب و علوفه دام و عشایر و روستاییان بحران زده بررسی و راهکارهای عملی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت ارائه شد.وی بیان می کند: یکی از برنامه های دولت در کوتاه مدت، تأمین علوفه دام و تأمین اعتبار برای راه اندازی کارخانه لاستیک زابل است. برای تأمین آب شرب نیز اقدام هایی انجام شده است تا با مشخص شدن ردیف اعتباری از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی برای خرید تانکرهای آب رسانی و حفر چاهک‌های آب این مشکل در کوتاه مدت رفع شود.
خسارت 141 میلیارد تومانی به کشاورزان نیمروز
فرماندار نیمروز نیز می گوید: بر اساس برآورد کارشناسان به دلیل خشکسالی سال های اخیر بیش از 141 میلیارد تومان به کشاورزان خسارت وارد شده است.«محمد حسن دهمرده» می افزاید: در این باره در کوتاه مدت برای رفع مشکلات مردم، جلوگیری از کوچ آن ها و تامین آب شرب عشایر و احشام آن ها با حفر چاهک ها در مسیر دریاچه هامون و مسیرهایی که از آب شیرین استفاده می شود به طور موقت مشکل را برطرف کرده ایم.وی ادامه می دهد: برای خروج دام عشایر و جابه جایی آن ها هماهنگی هایی با ستاد بحران استان انجام و مجوزهایی برای کشتار دام گرفته شده است، خسارت محصولات بیمه شده از طریق بانک کشاورزی و صندوق بیمه کشاورزی پس از برآورد کامل خسارت ها پرداخت می شود.به گفته وی، یک سری علوفه مانند ماگاس که بیشتر مورد استفاده دام‌های سنگین عشایر منطقه است از خوزستان تهیه شده و در اختیار دامداران قرار گرفته که کرایه حمل آن بر عهده جهاد کشاورزی است.
1000 چاهک هیرمند خشک شد
فرماندار هیرمند هم می گوید: موضوع خشکسالی ها در سال های اخیر به ویژه امسال جدی تر و در حد بحرانی است. یکی از دلایل آن وارد نشدن آب به رودخانه هیرمند است که سبب مشکلات عدیده ای از جمله کمبود شدید علوفه دام و آب شرب روستاییان و عشایر منطقه شده است، به طوری که در برخی روستاها، فشار آب بسیار ضعیف یا ساعت ها قطع است و مردم برای تأمین آب شرب خود با مشکل رو به رو هستند.«محمد علی پیری» می افزاید: خشک شدن بیش از هزار چاهک در منطقه و رودخانه ها، افت شدید فشار آب و چندین موضوع دیگر سبب شد دوشنبه گذشته جلسه ای با مسئولان وزارت کشور در تهران برگزار و راهکارهای کوتاه مدت و اورژانسی، میان مدت و بلندمدت اتخاذ شود. تصمیم کوتاه مدت و اورژانسی تأمین علوفه دام دامداران و خرید و تجهیز تانکرهای آب رسانی برای رساندن آب شرب به مردم بحران زده و جلوگیری از کوچ آن هاست.وی اضافه می کند: پیگیری حقابه ایران و به نتیجه رساندن آن توسط دولت، انتقال آب از دریای عمان و استفاده از آب های ژرف به عنوان برنامه های بلند مدت و میان مدت، راه اندازی بازارچه های مرزی، رونق کوله بری، ایجاد منطقه آزاد سیستان و احیای واحدهای راکد و نیمه راکد برای اشتغال مردم از دیگر راهکارهایی است که توسط مسئولان استانی و کشوری پیگیری می شود.وی تصریح می کند: پیشنهادهایی نیز از سوی فرمانداران منطقه سیستان به مسئولان وزارت کشور ارائه شد که می توان به تأمین آرد رایگان برای مردم به مدت حداقل شش ماه به دلیل از بین رفتن محصولات کشاورزی آن ها که بیش از 12 میلیارد تومان اعتبار باید برای آن از محل 1012 ستاد بحران کشور در نظر گرفته شود، تأمین و خرید تانکرهای آب رسانی بیشتر برای منطقه، تأمین علوفه دام و ایجاد شرایط انتقال دام برای چرا در دیگر استان ها و خرید تضمینی دام عشایر و ایجاد اشتغال با راه اندازی بازارچه های مرزی، وارد کردن کالا به صورت تهاتری و تأمین سهمیه سوخت مرزنشینان و فروش آن اشاره کرد.
خشکسالی؛ زلزله 10 ریشتری در سیستان
فرماندار هامون نیز می گوید: با توجه به خشکسالی های دو دهه اخیر، به منظور ماندگاری مردم در منطقه چندین جلسه با فرمانداران سیستان و مسئولان حوزه آب و معتمدان برگزار و درباره رهاسازی مرحله دوم آب به اراضی هامون تصمیم گیری شد اما پس از صفر شدن آب رودخانه هیرمند این اقدام انجام نشد و بر اساس جمع بندی ها به این نتیجه رسیدیم برآوردی از خسارت های وارد شده به کشاورزان و عشایر و دامداران داشته باشیم که بیش از 154 میلیارد تومان تعیین شد.«علیرضا کیخا» می‌افزاید: برای کمک به عشایر منطقه، دامداران و کشاورزان اقدام‌هایی انجام شد که از جمله می توان به حفاری چاهک های آب برای تأمین آب شرب و دام های منطقه اشاره کرد. با پیگیری های انجام شده اعتباری از سوی وزارت جهادکشاورزی برای حفظ دام ها اختصاص یافت و علوفه دامداران به قیمت بسیار پایین تهیه شد و در اختیار آن ها قرار گرفت.وی می گوید: چغندر قند به عنوان مکمل غذایی خوب برای دام ها در اختیار عشایر و روستاییان قرار گرفته است، مجوزهای لازم برای جابه جایی دام ها و کشتار از سوی دولت صادر شد که امیدواریم خسارت های وارد شده به مردم به زودی پرداخت شود، حتی برای کشاورزانی که محصولات خود را بیمه نکرده بودند نیز برآورد خسارت شد تا در صورت تخصیص اعتبار به آن ها مبالغی پرداخت و قسمتی از آلام مردم کم شود.وی تصریح می کند: همچنین تسهیلات 10 و 20 میلیون تومانی به عشایر پرداخت می شود، طرح هایی نیز با همکاری بنیاد برکت در قالب طرح های خرد اجرا خواهد شد و تسهیلاتی تا سقف شش میلیون تومان از سوی فرمانداری به روستاییان مرزنشین برای ایجاد اشتغال پرداخت می شود تا ماندگاری مردم را به همراه داشته باشد.وی اضافه می کند: همه ارکان نظام و مسئولان باید پای کار بیایند و برای نجات مردم از بحران خشکسالی و بی آبی تلاش بیشتری کنند زیرا این بحران دو دهه است که مانند زلزله 10 ریشتری سبب خسارت فراوانی به مردم شده است و در صورت کوتاهی مسئولان و خالی شدن سیستان از سکنه، پرداخت صدها هزار میلیارد تومان خسارت از سوی دولت برای تامین امنیت منطقه و کشور اثری نخواهد داشت.
343 حلقه چاه در مناطق روستایی خشک شد
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی هم می گوید: از مجموع 875 حلقه چاه تامین کننده منابع آبی در برخی مناطق روستایی استان 343 حلقه آن سال گذشته به دلیل خشکسالی به طور کامل خشک شده است.«عبدالاحد ریکی» می افزاید: از پنج هزار و 594 روستا در سیستان و بلوچستان سه هزار و 24 روستا دچار کم آبی است و به هزار و 257 روستای استان با 116تانکر سیار آب رسانی می‌شود که روزانه به هر خانوار 15 لیتر آب تعلق می گیرد.به گفته وی، خشکسالی های پی در پی به ویژه در سال زراعی 97-96 در مناطق روستایی سیستان و بلوچستان آسیب جدی به منابع آبی وارد کرده است.
نبود طرح جامع برای تامین آب استان
رئیس مجمع نمایندگان استان نیز می گوید: از هزار و 300 قنات موجود در بلوچستان، 90 درصد قنات ها خشک شده یا آبدهی آن به اندازه ای پایین آمده است که امکان مصارف کشاورزی ندارد. «محمد نعیم امینی فرد» اذعان می کند: متاسفانه دولت و مجلس در زمینه تامین آب برای استان طرح جامعی ندارند و بیشتر به شکل جزیره ای عمل می شود و تخصیص اعتبارات هم نامتوازن است.
منبع: خراسان