تلاش مشترک برای هوای پاک

صدور دستور توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه «شازند»، «کرج» و «اصفهان» با استقبال افکار عمومی و بسیاری در این سه شهر، به‌ویژه در کلان‌شهر اصفهان، روبرو شد. اما هنوز چند هفته از این موضوع نگذشته بود که خبرها و تصاویر، حکایت از آغاز مازوت‌سوزی محدود در نیروگاه شهید منتظری اصفهان می‌کرد. این وعده به دلیل ناترازی انرژی و افزایش فشار بر بخش نفت و نیرو برای افزایش تولید، منجر به بازگشت سوخت مازوت به اصفهان شد.

از روز جمعه، یک واحد از هشت واحد این نیروگاه شروع به سوزاندن مازوت کرد که به معنای سوزاندن یک میلیون و نیم لیتر مازوت در روز است. سال‌هاست آلودگی هوای اصفهان به یکی از چالش‌های زیست‌محیطی تبدیل شده و با شروع فصل سرد سال به اوج خود می‌رسد. بااین‌حال، در این سال‌ها نبود تدبیر لازم نتوانسته به کاهش آن کمکی کند. حتی وعده‌های دولت برای عدم سوزاندن مازوت در کلان‌شهرهایی که از آلودگی رنج می‌برند هم محقق نشد.

شاید عدم وجود زیرساخت‌های مناسب برای استفاده از سوخت‌های پاک‌تر و نبود برنامه‌ریزی دقیق برای جایگزینی سوخت، از دلایل این خلف وعده‌ها باشد؛ اما آنچه در این میان از دست خواهد رفت، قطعاً سلامت شهروندان است و این بهایی است که مردم باید برای قطع‌نشدن برق یا تحمل بی‌برقی بپردازند.در سال‌های اخیر، تدوین مصوباتی مانند طرح جامع کاهش آلودگی هوای اصفهان و قانون «نفس» (قانون هوای پاک) اگرچه هدفی جز کاهش آلودگی نداشته، اما اصفهان رکورددار بیشترین روزهای آلوده و کمترین روزهای پاک و سالم بوده و به اتکای اجرای قوانین کاغذی، جایگاه خود را به‌عنوان آلوده‌ترین کلان‌شهر کشور حفظ کرده است. اگر به‌دقت نگاه کنیم، بخصوص در روزهایی که مازوت در میان نبود، آلودگی هوای اصفهان تا حد ناسالم برای عموم و فراتر از آن افزایش‌یافته است.

واقعیتی که نشان می‌دهد دلایل آلودگی هوای اصفهان بیشتر از بحث مازوت‌سوزی است و نقش آن در میان دیگر آلاینده‌های ثابت و متحرک می‌تواند کمتر هم باشد. هزاران خودروی فرسوده به‌صورت تک‌سرنشین به صورت روزانه در سطح شهر تردد می‌کنند. اگر به این خودروها، اتوبوس‌ها و ناوگان فرسوده حمل‌ونقل عمومی را هم اضافه کنیم، می‌توان تخمین زد که چه سهمی از آلودگی به این خودروها مربوط می‌شود.

از طرفی، سوخت خودروها نیز از کیفیت لازم برخوردار نیست و در آلودگی هوای اصفهان نقش مهمی دارد. علاوه بر این، صنایع آلاینده و وجود کوره‌های آجرپزی در شعاع ۵۰ کیلومتری شهر نیز به این معضل دامن می‌زنند. سال‌هاست که بحث خروج این صنایع از محدوده کلان‌شهر اصفهان مطرح شده، اما در عمل اقدام مؤثری صورت نگرفته است. 

کوره‌هایی که گاه شب تا صبح، در زمانی که هیچ خودرویی در شهر حرکت نمی‌کند، هوا را آلوده می‌کنند و صبح با پدیده وارونگی جلوی نفس و دید مردم را می‌گیرند. به هر ترتیب، این منابع آلاینده سال‌هاست که در اصفهان وجود دارند و هنوز برنامه مناسبی برای کاهش یا رفع آن شکل نگرفته است. پیش از همه چیز، مسئولان استانی و شهری اصفهان باید بر اساس قوانین و طرح جامع به وظایف و مسئولیت‌های خود عمل کنند و برای حفظ سلامت شهروندان در کاهش سهم هر کدام از این آلاینده‌ها اقدام کنند.

سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر و جایگزینی سوخت‌های پاک، جلوگیری از توسعه صنایع آلاینده، خروج کوره‌های آجرپزی و برخی واحدهای تولیدی آلوده‌کننده از محدوده شهر، استفاده از فیلتر در خروجی مشعل‌ها و واحدهای نیروگاهی و صنایع بزرگ، خروج خودروهای فرسوده از چرخه ترددهای شهری و افزایش کیفیت حمل‌ونقل عمومی و سوخت خودروها تنها بخشی از کارهایی است که در این سال‌ها باید انجام می‌شده؛ اما یا به فراموشی سپرده شده یا با اهمال و بی‌توجهی همراه بوده است.

در نهایت شهروندان هم باید به‌سلامت خویش بیش‌ازپیش اهمیت بدهند. تردد با خودروی تک‌سرنشین و استفاده‌نکردن از حمل‌ونقل عمومی بیش از همه به خود آنها و سلامت اطرافیانشان آسیب می‌زند. شاید بر هر شهروندی بخصوص در فصل سرد سال واجب باشد تا از خودروی شخصی کمتر استفاده کند و به سالم ماندن کیفیت هوای اصفهان کمک کند. از سوی دیگر شهروندان با کاهش مصرف انرژی می توانند به کاهش مازوت‌سوزی در اصفهان کمک کنند. در نتیجه می توان گفت برای داشتن هوای پاک نیاز به تلاش مشترک است.