گفت‌وگویی با استاد رضا بدرالسما پیرامون اثر تازه‌اش
«وطن»؛ پرچمی بر دوش ایمان
در فضای اصیل و پررمزوراز نگارگری ایرانی، نام رضا بدرالسما همانند امضایی از اصالت، معنا و تعهد می‌درخشد؛ هنرمندی که از دل تاریخ، عرفان و باورهای دینی ایرانی برخاسته و نیم‌قرن با قلم، رنگ و اندیشه، جهان را روایت کرده است.
اصفهان امروز_شهرزاد فلاح: تازه‌ترین اثر او با عنوان «وطن» رونمایی شده است؛ نگاره‌ای که نه فقط تصویر، بلکه تفسیری از عشق به خاک، عقیده و سرگذشت یک ملت است. این تابلو، ادامه راه هنرمندی است که با آثاری همچون غدیر، حدیث کسا، قلب من ایران و راه قدس از کربلا می‌گذرد، هنر را در خدمت معنا، تاریخ و مسئولیت قرار داده است. و حالا، با جدیدترین اثرش «وطن»، بدرالسما به جهانی‌شدن پیام انقلاب اسلامی، پیوند جان و عقیده، و مسئولیت نسل جدید می‌اندیشد؛ با زبانی که از نگارگری سنتی می‌آید؛ اما پیامی جهانی دارد.
وطن، نام دیگر جان است
گفت‌وگویی با استاد بدرالسما درباره تابلوی تازه‌اش
تابلوی «وطن» تازه‌ترین اثر استاد بدرالسما است؛ هنرمندی که سال‌هاست هنر نگارگری را با مفاهیم دینی، عرفانی و انقلابی درهم‌تنیده و تصویرگری می‌کند. این اثر، تلفیقی از زیبایی‌شناسی نقاشی ایرانی با پیام‌هایی از عمق اعتقادات، تاریخ انقلاب و آرمان‌های فراملی است. در این گفت‌وگو، استاد بدرالسما درباره ایده‌پردازی، چالش‌ها، تکنیک اجرا، پیام اثر و جایگاه آن در متن وقایع اخیر منطقه با ما سخن گفت.
وطن، زادهٔ باور است نه فقط خاک
در آغاز گفتگو، استاد در خصوص ایده اولیه خلق این اثر که از کجا شکل گرفت چنین اظهار کرد: «ذهن من مدت‌ها درگیر خلق اثری بود که گام دوم انقلاب را روایت کند. بعد از تابلوی تا آخر ایستاده‌ایم که مرتبط با چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی بود و گام اول لقب گرفته، احساس کردم باید مرحله بعدی را نشان دهم یا همان گام دوم اما نمی‌دانستم چگونه تا آنکه جنگ ۱۲ روزه رخ داد و دشمنان اسلام همه نیروی خود را به کار گرفتند که نظام ما را بشکنند؛ اما تسلیم شدند. آنجا بود که در دل من چیزی زبانه کشید: این آغاز مرحله جهانی‌شدن انقلاب است و من باید این را در قالب نقاشی ثبت می‌کردم. وطن، نتیجه این اندیشه و توکل است.»
تفاوت «وطن» با دیگر آثار
این هنرمند و استاد نگارگری چنین اظهار کرد: «در وطن، برخلاف آثار پیشین، وطن را نه فقط یک جغرافیا، بلکه یک حقیقت زنده تصویر کردم. در این اثر، وطن همان عقیده‌ای است که جان به انسان می‌دهد. از نظر تکنیکی، همچنان وفادار به نگارگری ایرانی باقی ماندم و از اکریلیک با ابعاد هفتاد در پنجاه استفاده کردم و تلاش کردم زبان تصویر را جهانی کنم. ما نیاز داریم تا سبک خودمان را گسترش دهیم. سبک، هویت فرهنگی یک ملت است.»
نشانه‌های پرمعنا در دل رنگ‌ها
بدرالسما ادامه داد: «تابلو سرشار از نماد است. جوانی در مرکز تصویر، پرچم جمهوری اسلامی را بر دوش دارد پرچمی سه‌رنگ که به‌دور کره زمین پیچیده و در قلب آن کلمه طیبه لا اله الا الله نقش بسته است. دو طرف تابلو دریایی را نشان می‌دهد که شکاف برداشته و به سمت جلو حرکت می‌کند و مسیر روشن وپر از گل است و این مصداق بارز همان آتشی هست که برای حضرت ابراهیم گلستان شد درست مثل آتش و موانعی که بر سر انقلاب ما قرار گرفت. قدرت پرچم، از خداوند سرچشمه می‌گیرد. این پرچم به سمت بالا حرکت می‌کند. روی پیشانی جوان، سربند لبیک یا حسین بسته شده، و در دست او، انگشتری شبیه به انگشتر سردار سلیمانی دیده می‌شود. این عناصر نشانه ادامه راه شهیدان، ایمان، و جهانی‌شدن پیام انقلاب اسلامی است.»
پیوند وطن و ایمان
او تأکید کرد که وطن و دین در این اثر تفکیک‌ناپذیرند: «وطن در نگاه من، همان پیکره انسانی‌ست که عقیده، جان اوست. ما با فطرت خداجو خلق شده‌ایم و خداوند، پیامبران را برای هدایت ما فرستاده است. این تابلو، پیوندی‌ست میان کلمه توحید و مأموریت انسانی پرچم، فقط یک نماد ملی نیست؛ حامل رسالت انبیاء است و آنچه در قلب این وطن می‌تپد، همان کلمه لا اله الا الله است.» برای جوانان، امید را تصویر کردم
در ادامه گفت‌وگو، بدرالسما در پاسخ به این‌که تابلو چه پیامی برای نسل جوان دارد، چنین گفت: «نسل جوان در این اثر، جایگاه محوری دارد. آن جوانی که پرچم را حمل می‌کند، نماد نسلی است که راه را ادامه می‌دهد. اگر ما به خدا توکل کنیم، همان‌طور که دریا برای حضرت موسی شکافته شد، راه هم برای ما باز خواهد شد. این تابلو به جوان‌ها امید می‌دهد که باایمان، می‌توان ایستاد و پیروز شد.»
راه دشوار تصویرکردن ایمان
در پاسخ به پرسشی درباره چالش‌های خلق اثر، این استاد نگارگری چنین پاسخ داد:«بزرگ‌ترین چالش، تبدیل پیام‌های عظیم به زبان تصویر بود. من نمی‌خواستم فقط زیبایی بصری ایجاد کنم؛ می‌خواستم مفهومی منتقل کنم که باور قلبی من است. او در ادامه گفت: نمی‌دانستم از کجا باید شروع کنم تا آنکه پس از جنگ ۱۲ روزه، آن واقعه مثل یک کلید ذهن من را باز کرد. آن‌گاه فهمیدم: زمان روایت آغاز مرحله جهانی‌شدن انقلاب اسلامی رسیده است و تابلو گام دوم انقلاب خلق شد.»
وطن، تعریف‌شده در یک جمله
وقتی از او خواسته شد تا در یک جمله «وطن» را تعریف کند، گفت: «وطن، جسمی‌ست که جانش عقیده است؛ وطنی که از خداوند جان می‌گیرد و انسان را به کمال می‌رساند.»
آیا «وطن» به جنگ ۱۲ روزه مرتبط است؟
در پاسخ به این پرسش، استاد بدرالسما اظهار کرد: «بله، کاملاً پس از آن جنگ و ایستادگی مردم ما در برابر هجمه دشمنان اسلام، من احساس کردم این یک نقطه عطف تاریخی است. تابلو دقیقاً در همان روزها شکل گرفت. دشمنان با همه قدرت آمدند تا انقلاب را از بین ببرند، اما شکست خوردند. این تابلو می‌خواهد بگوید ما در آغاز جهانی‌شدن این نظام هستیم و وعده خدا نزدیک است.»
سبک ایرانی، روح جهانی
او در ادامه گفت: «من با سبک نگارگری ایرانی کار می‌کنم؛ چون باور دارم این سبک، ریشه در فرهنگ و هویت ما دارد. اگر ملتی سبک تصویری خود را نداشته باشد حرفی برای گفتن ندارد. تمدن ما نشان داده که همیشه صاحب‌سبک بوده‌ایم. حالا وقت آن است که این سبک، زبان انقلاب ما باشد.» در پایان گفت‌وگو، استاد بدرالسما با نگاهی متواضعانه اما پرامید تأکید کرد: «امیدوارم خداوند این اثر را از من قبول کند. ما ابزاری هستیم در مسیر نور. اثر دیگری هم با عنوان صبح امید در دست دارم که با الهام از آیه ألیسَ الصُّبحُ بِقریب؟ طراحی شده و امیدوارم طلوع حق، ظهور، و نابودی جبهه ظلم را در همین دنیا به چشم ببینیم. راه طولانی‌ست، اما نور روشن است. اگر بر خداوند توکل کنیم، همان‌طور که دریا برای موسی شکافت، مسیر هم برای ما باز خواهد شد.»
لازم به ذکر است که جدیدترین اثر استاد رضا بدرالسما از روز ۱ مرداد تا ۱۵ مرداد به جز روزهای تعطیل از ساعت ۱۶ تا ۲۰ در گالری نقطه واقع در خیابان استانداری گذر سعدی عمارت سعدی به نمایش گذاشته شده است.